Իդեալական աշխատանքային շաբաթը․ Ինչքա՞ն ժամանակ է անհրաժեշտ ամեն ինչ հասցնելու համար

PanARMENIAN.Net - Ինչո՞ւ է միջին աշխատանքային շաբաթը բաղկացած 40 ժամից

Արդյունաբերական հեղաշրջումից անմիջապես հետո չկային օրենքներ, որոնք կպաշտպանեին աշխատողների իրավունքները, իսկ գործարանատերերն ուզում էին առավելագույն օգուտը ստանալ՝ մեքենաները շատ թանկ էին, ծախսերը փակելու համար նրանք ենթականերին ստիպում էին շաբաթական 6 օր աշխատել 12-ից՝ 16 ժամ։

1922-ին Հենրի Ֆորդը որոշեց աշխատանքային շաբաթը կրճատել ու 40 ժամ դարձնել, որպեսզի աշխատողներն ազատ ժամանակ ունենան ու ավելի շատ գումար ծախսեն։ Այլ կերպ ասած, Ֆորդն այդ որոշումը կայացրեց ոչ թե որովհետև ուզում էր հեշտացնել աշխատավորների կյանքը, այլև՝ բարձրացնել պահանջարկը. 1926-ին World’s Work ամսագրին հարցազրույցում նա բացատրեց, թե ինչու 48-ժամյա աշխատանքային շաբաթը դարձրեց 40-ժամյա՝ միաժամանակ չպակասեցնելով աշխատողների աշխատավարձը։

«Հանգիստը սպառողական շուկայի աճի անբաժան մասն է, որովհետև աշխատող մարդիկ պետք է այնքան ժամանակ ունենա, որ հասցնեն սպառել սպառողական ապրանքները, այդ թվում՝ մեքենաները»։ Հիմա 40-ժամայա շաբաթը, իհարկե, ավելի շուտ առասպել է, քան իրականություն։ ԱՄՆ-ում, օրինակ, տղամարդկանց 85,8%-ն ու կանանց 66,5%-ն ավելի շատ են աշխատում։ Պատճառներից մեկը թվային տեխնոլոգիաների տարածումն է (գնալով ավելի ու ավելի շատ մարդիկ են աշխատում հեռակա, գործնական նամանկագրությամբ զբաղվում ոչ աշխատանքային ժամերին և այլ), ինչպես նաև տնտեսական դժվարությունները, որոնք գործատուին թույլ չեն տալիս իրենց աշխատողներին նման առավելություններ տալ։

Շաբաթական քանի՞ ժամ են մարդիկ աշխատում տարբեր երկրներում

Որոշ զարգացած եվրոպական երկրներում աշխատանքային շաբաթը նույնիսկ ավելի կարճ է, քան 40 ժամը։ Ֆրանսիայում այն 35, Հոլանդիայում՝ 27 ժամ է տևում։ 2000-ականների սկզբում վերջինիս կառավարությունն առաջինն էր, ով աշխատանքային շաբաթը 30 ժամից պակաս դրաձրեց։ Բայց ոչ բոլոր երկրներում է ժամանակը կրճատվել։ Օրինակ, Հունաստանում շաբաթվա ընթացքում միջինում 43,7 ժամ են աշխատում (ինչը, սակայն, չի նպաստում տնտեսության զարգացմանը), Իսրայելում՝ 44, Մեքսիկայում՝ 48, իսկ հյուսիսկորեական աշխատանքային ճամբարներում՝ շաբաթը 112 ժամ։

Ի՞նչ այլընտրանքներ կան

«4-ժամյա աշխատանքային շաբաթը» (The 4-Hour Workweek) բեսթսելերի հեղինակ Թիմաթի Ֆերիսը, ինչպես երևում է վերնագրից, 4-ժամյա աշխատանքային շաբաթվա կողմնակից է։ Ամերիկացի հայտնի գրողն ու ակտիվիստն ինքն էլ է ժամանակին օրական 14 ժամ աշխատել, բայց հասկացել է, որ դա իրեն դժբախտացնում է, ու որոշել մի համակարգ կազմել, որն իրեն թույլ կտա շատ ավելի քիչ աշխատել։ Գրքում հեղինակը նկարագրում է հենց իր վրա փորձարկված բազմաթիվ տարբերակներ, որոնք նրան թույլ են տալիս աշխատել էֆեկտիվ միաժամանակ ճանապարհորդելով ու ինքնակատարելագործվելով։ Հեղինակի հիմնական սկզբունքներից մեկը հետևյալն է՝ աշխատանքի 80%-ն անելու համար անհրաժեշտ է պլանավորած ժամանակի 20%-ը։ Հենց այդ պատճառով էլ Ֆերիսի գլխավոր սկզբունքն առաջնահերթությունների ճիշտ բաժանումն ու օգնականներին ոչ այնքան կարևոր ու աշխատատար առաջադրանքները հանձնարարելն է։

21-ժամյա աշխատանքային շաբաթվա կողմնակիցները կարծում են, որ իրենց մոտեցումը կարող է միանգամից մի քանի խնդիր լուծել՝ գործազրկությունը, ածխածնային արտանետումների բարձր մակարդակն ու անհավասարությունը։ Այդ տարբերակն առաջարկում է New Economics Foundation բրիտանական ֆոնդը, որն աջակցում է տնտեսության այնպիսի վերակազմավորման, որը կօգնի մարդկանց կյանքն ավելի երջանիկ դարձնել՝ միաժամանակ պահնապելով բնությունը։ Ըստ ֆոնդի զեկույցի, աշխատանքային կրճատված շաբաթը կփոխի սովորություններն ու «կընդհատի» ժամանակակից կյանքի փակ շրջանը, այն է՝ երբ բոլորն ապրում են աշխատելու, աշխատում՝ գումար վաստակելու, սպառելու համար։

1930-ին՝ մեծ ճգնաժամի բռնկման շրջանում, եգիպտացորենի բիզնեսով մեծահարուստ դարձած Ջոն Հարվի Քելոգը փորձարկում արեց՝ Միչիգանի իր գործարանում 8-ժամյա աշխատանքային օրը փոխարինելով 6-ժամյայով։ Արդյունքում ընկերությունը ստիպված էր հարյուրավոր նոր աշխատողներ վերցնել, ինքնարժեքն ընկավ, աշխատակիցները սկսեցին ավելի արդյունավետ աշխատել ու ավելի շատ ազատ ժամանակ ունենալ։ Հիմա նման փորձարկում է արվում շվեդական Գյոտեբուրգում։ Այս տարի պետաշխատողներին բաժանեցին երկու խմբի՝ դրանցից մեկն աշխատում է օրական 6 ժամ, մյուսը՝ 8, ինչի դիմաց նույն աշխատավարձն են ստանում։ Կազմակերպիչները հուսով են, որ այն խմբի անդամները, որոնք ավելի քիչ են աշխատում, ավելի ուշ կհիվանդանան։ Փորձարկումն անցկացվում է Ձախերի կուսակցության աջակցությամբ, իսկ Շվեդիայի վարչապետը, ով Չափավոր կոալիցիոն կուսակցությունից է, կարծում է, որ այդ ռեֆորմը կարող է միլիարդ դոլարներ արժենալ ու արդյուքնում ճգնաժամի հանգեցնել։

Շատ են նաև 4-օրյա աշխատանքային շաբաթվա կողմնակիցները։ Forbes-ի սյունակագիր Ռիչարդ Այզենբերգը, օրինակ, կարծում է, որ նման գրաֆիկը հատկապես կկարևորեն այսպես կոչված «բեյբի-բումերները» (այսինքն, մարդիկ, որոնք ծնվել են 1946-1964 թթ․), որովհետև ավելորդ ազատ օր կունենան տարեց ծնողներին կամ թոռներին խնամելու համար, ինչպես նաև նոր հմտություններ ձեռք կբերեն ու կպատրաստվեն կենսաթոշակի անցնելուն։ Առայժմ ԱՄՆ-ում կազմակերպությունների միայն 36%-ն է իր աշխատողներին թույլ տալիս շաբաթական 40 ժամից քիչ աշխատել։

Հուլիսի վերջին Պարագյավում անցնող բիզնես-կոնֆերանսում իր ելույթում, աշխարհի ամենահարուստ մարդկանցից Կարլոս Սլիմը հայտարարեց, որ, իր կարծիքով, աշխատանքը մեծամասամբ սխալ է կազմակերպված։ Նա վստահ է, որ մարդիկ պետք է կենսաթոշակի անցնեն ոչ թե 50 կամ 60 տարեկանում, այլ 70–75-ում, բայց, միևնույն ժամանակ, ավելի փորձառուները պետք է շաբաթական 5 օրվանից քիչ աշխատեն։ Չնայած, Սլիմի առաջարկած աշխատանքային շաբաթը 40-ժամյայից քիչ է տարբերվում։ Միլիարդերը կարծում է, որ մարդիկ պետք է օրական 11 ժամ աշխատեն։ Ըստ նրա, նման ժամանակացույցը կօգնի ավելի շատ հանգստանալ ու պահպանել առողջությունը։ Մեծահարուստն արդեն կյանքի է կոչում իր գաղափարը՝ նրա Telmex ընկերության այն աշխատակիցները, որոնք աշխատում են երիտասարդ տարիքից, կարող են մինչև 50 տարեկանը կենսաթոշակի անցնել կամ շարունակել շաբաթական 4 օր աշխատել՝ պահպանելով աշխատավարձը։

2 հանգստյան օրը շատերի համար չափազանց երկար է։ Այդպես է, օրինակ, կարծում Business Insider-ի թողարկող խմբագիր Ջո Վայզենտակը։ Նա նկատել է, որ կիրակի օրը մարդիկ ավելի ակտիվ են օգտագործում Twitter-ն ու ավելի շատ կարդում օնլայն ԶԼՄ-ներ։ Բացի այդ, Վայզենտալը, ինչպես նաև շատ այլ մասնագետներ, ինքն էլ է աշխատում կիրակի օրերին՝ այդպես նրա մոտ ավելի հեշտ է ստացվում սկսել աշխատանքային շաբաթը։ Իհարկե, բազմաթիվ հետազոտություններ ցույց են տալիս, որ 6-օրյա աշխատանքային շաբաթը կարող է վատ ազդել առողջության ու ընդհանուր զգացողության վրա՝ կարող է ավելանալ դեպրեսիայի, սրտի կաթվածի հավանականությունը, ինչպես նաև բազմաթիվ հիվանդություններ առաջանալ։ Բացի այդ, ավելի շատ աշխատելով, մարդիկ կարող են ժամանակի բացակայության պատճառով մի կողմ դնել լավ սովորությունները։ Գիտնականները նաև ապացուցել են, որ շատ աշխատելը կարող է բացասաբար ազդել էրուդիցիայի վրա: Ուսումնասիրությունն ապացուցում է, որ նրանք, ովքեր շաբաթական 40-ի փոխարեն 55 ժամ են աշխատում, ավելի փոքր բառապաշար ունեն ու ավելի վատ են կարողանում փաստարկել իրենց տեսակետը։

Չնայած աշխարհի ոչ մի երկրում 7-օրյա աշխատանքային շաբաթ չկա, որոշ մարդիկ հենց այդքան են աշխատում․ հիմնականում դա նրանք են, ովքեր ստեղծագործական աշխատանքով են զբաղվում (օրինակ, գրքեր գրում), նաև նրանք, ովքեր սեփական բիզնեսն են սկսում։ Իհարկե, նրանցից ոչ բոլորն են աշխատում օրական 8 ժամ։ Օրինակ, Buffer-ի համահիմնադիր ու տնօրեն Ջոել Գասքոյնը փորձել է օրական ավելի քիչ աշխատել՝ օրվա կեսին երկժամյա ընդմիջում անելով։ Իր փորձարկումը նա նկարագրել է հոդվածում։ Գասքոյնի խոսքով, դա հետաքրքիր փորձ էր, բայց նա այդպես էլ չկարողացավ սովորել աշխատել ոչ աշխատանքային օրերին ու չէր հասցնում հանգստանալ աշխատանքից հետո։ Բայց նման գրաֆիկը նրան օգնեց պարզել, որ վերականգնվելու համար իրեն մեկ օրն էլ է հերիք, ու հիմա նա շաբաթական 6 օր է աշխատում։