Համանախագահները որոշել են բացե՞լ խաղաքարտերը

PanARMENIAN.Net - Բրայզայի հայտարարությունն, որ արվեց ո'չ Երեւանում , ո'չ էլ Բաքվում, այլ հենց Մոսկվայում հուշում է, որ կամ համանախագահները հոգնել են անվերջ կրկնել նույն բանը, կամ որոշել են մի փոքր բացել խաղաքարտերը: ԱՄՆ պետքարտուղարի օգնականը, չնայած իր համեստ պաշտոնին, բավական կշիռ ունի դեպարտամենոտւմ եւ սովորաբար ասում է այն, ինչ չեն կարող ասել ոչ Քոնդոլիզա Ռայսը, ոչ Դենիել Ֆրիդը: Միանգամայն հավանական է, որ մինչ Ադրբեջանում կայանալիք նախագահական ընտրությունները միջնորդներին, ինչպես բոլոր շահագրգիռ անձանց, հարկավոր է գործը շարժել մեռյալ կետից: Կոպիտ ասած, ստիպել Ի.Ալիեւին մի փաստաթուղթ ստորագրել: Փոխարենը նրան կարող են խոստանալ չքննադատել ընտրությունները, որոնք նույնիսկ անկախ էներգառեսուրսներից, հնարավոր չի լինի անվանել ազատ եւ ժողովրդավարական: Սակայն հարց է ծագում` իսկ ի՞նչ են ստիպելու անել Հայաստանին: Հասկանալի է, խոսքը կրկին գնալու է հինգ կամ յոթ շրջանների եւ փախստականների վերադարձի մասին: Սակայն այդ դեպքում ՀՀ-ն կարող է պահանջել վերադարձնել Շահումյանի եւ Գետաշենի շրջանները: Նաեւ Արծվաշենը` հայկական անկլավ Ադրբեջանի տարածքում, որը խայտառակ կերպով հանձվեց 1993թ., ինչի մասին չգիտես ինչու ոչ ոք չի հիշում: Այնպես որ, եթե խոսենք տարածքային պահանջների մասին, Ղարաբաղի պահանջներն էլ քիչ չեն:

Բաքվի արձագանքը ոչ մի նոր բան չէր պարունակում: «Ադրբեջանի կազմում Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակը որոշող հանրաքվեի անցկացումը հնարավոր է միայն 15-20 տարի անց: Այդ գործընթացները կարող են իրականացվել միայն յոթ գրավյալ տարածքները ազատելուց եւ իրենց մշտական բնակության վայրեր ադրբեջանցի փախստականների եւ տեղահանվածների վերադարձից հետո»,-հայտարարել է Ադրբեջանի նախագահի գործադիր աշխատակազմի միջազգային հարաբերությունների բաժնի վարիչ Նովրուզ Մամեդովը: Նկատեք, Բրայզան փախստականների մասին չի խոսել, սա արդեն ադրբեջանի քարոզամեքենայի հավելումն է:

Սակայն պետք չէ մոռանալ, որ ԱՄՆ քաղաքականությունը Ադրբեջանի հարցում արդեն այն չէ, ինչ նույնիսկ տարվա սկզբին էր: Հանրապետականները կարող են տանուլ տալ, նախագահ կարող է դառնալ դեմոկրատ Բարակ Օբաման, որը, չփոխելով հիմնական գերակայությունները, ավելի ադեկվատ կընկալի իրադարձությունները, որ տեղի են ունենում ԱՄՆ-ից հեռու: Դա վերաբերում է նաեւ Կովկասին, էլ չասած Իրաքի, Իրանի եւ Աֆղանստանի մասին: Բրայզան, մեծ հաշվով, բան չունի կորցնելու` հազիվ թե նա լինի պետդեպարտամենտում նաեւ նոր վարչակազմի օրոք, թեեւ ինչո՞ւ ոչ: Ինչ վերաբերում է Ադրբեջանին, ապա նրա էներգառեսուրսները ավելի շատ պետք են Եվրոպային, քան ԱՄՆ-ին: Սակայն Եվրոպան ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման հարցում գրեթե ոչինչ չի որոշում: Եվ հետո Ադրբեջանի նավթի ու գազի հարցերն էլ բավականին խնդրահարույց են: Արդեն առաջին տարին չէ, որ պաշտոնական խորհրդաժողովներ են տեղի ունենում Կասպից ծովի կարգավիճակի որոշման շուրջ, որտեղից էլ Բաքուն նավթ է հանում: Կարգավիճակը դեռեւս որոշված չէ, իսկ Թուրքմենստանն ու Իրանը բազմիցս մեղադրել են Բաքվին նավթով հարուստ հողամասերը յուրացնելու մեջ:

Իսկ գուցե բոլորն արդեն հոգնել են Ալիեւի ռազմատենչ հայտարարություններից, համաշխարհային հանրության հասցեին հնչող շանտաժից ու սպառնալիքներից: Հարավային Կովկասի երկրները այնուամենայնիվ այնպիսի հզորություն չունեն, որպեսզի ինչ-որ բան թելադրեն աշխարհին, չափազանց մեծ է նրանց կախվածությունը արտաքին գործոններից` Ադրբեջանը կախված է նավթի գներից, Վրաստանը` ՆԱՏՕ-ից, Հայաստանը` հարեւաններից եւ մեկուսացումից: Նույնիսկ Սաուդյան Արաբիան ու Քուվեյթը, որոնց նավթի պաշարները շատ ավելի մեծ են, քան Բաքվինը, չեն կարող իրենց կամքը պարտադրել տերություններին: Բացառություն են կազմում միայն Իրանն ու Լիբիան, այն էլ վերապահումներով: Բանը նույնիսկ տերությունների ճնշումը չէ, այլ իրականությունը` պետության կայունությունը երբեք հիմնված չի եղել նավթի վրա: Նավթը կարեւոր գործոն է, սակայն կան նաեւ այլ գործոններ, այդ թվում հավատարմությունը համամարդկային արժեքներին եւ ժողովրդավարությանը: Իսկ դա Ադրբեջանում դեռեւս բացակայում է, եւ երբ կլինի` հայտնի չէ:

Հազիվ թե Մեթյու Բրայզայի հայտարարությունը հնարավոր լինի գնահատել որպես դիվանագիտական վրիպում: Հավանաբար, սա մտածված «արտահոսք է», որի միջոցով ակնկալվում է ստանալ հակամարտող կողմերի, այսինքն Բաքվի ու Ստեփանակերտի արձագանքները: Այս փուլում պաշտոնական Երեւանը մեկնաբանություններն ավելորդ են: