Պարտադիր կուտակայինի հարցով դատը հաղթողները ՍԴ որոշման մասին

Պարտադիր կուտակայինի հարցով դատը հաղթողները ՍԴ որոշման մասին

PanARMENIAN.Net - «Կուտակային կենսաթոշակների մասին» օրենքի պարտադիր բաղադրիչը չի կարող գործադրվել Սահմանադրական դատարանի որոշման հրապարակման պահից։ Այս մասին Սահմանադրական դատարանի որոշմանը վերաբերող մամուլի ասուլիսում ասաց ՍԴ-ում դիմող կողմը ներկայացնող, ԱԺ ՀՅԴ խմբակցության անդամ Արծվիկ Մինասյանը՝ հավելելով, որ հետամուտ են լինելու, որպեսզի ոչ իրավաչափ միջամտություն չլինի։

«Ուզում եմ զգուշացնել Կառավարության և իշխանության առանձին ներկայացուցիչներին` չփորձեք ՍԴ որոշումը միակողմանի և միայն առանձին նեղ շահերից ելնելով մեկնաբանել»,- նշեց Մինասյանը` մեջբերելով ՍԴ որոշման 7-րդ կետի երկրորդ մասը, որում ասվում է. «Ոոշման պահանջներից բխող նոր իրավակարգավորումներից ելնելով և հաշվի առնելով ՀՀ Սահմանադրության 42-րդ հոդվածի 4-րդ մասի պահանջները` վերահաշվարկման են ենթակա մինչ այդ կատարված կուտակային վճարները»:

Հայաստանի Սահմանադրական դատարանն ապրիլի 2-ին «Կուտակային կենսաթոշակների մասին» ՀՀ օրենքի մի քանի դրույթ ՀՀ Սահմանադրության պահանջներին հակասող ու անվավեր ճանաչեց։ 64 էջանոց համախատասխան որոշումը հրապարակեց ՍԴ նախագահ Գագիկ Հարությունյանը։ Ըստ էության, դիմող կողմի հայցը բավարարվեց։

Դատարանը մինչև 2014-ի սեպտեմբերի 30-ն Աժ-ին և Կառավարությանը ժամանակ տվեց ՝ օրենքի որոշ դրույթներ փոփոխելու համար: Մինչ այդ կատարված կենսաթոշակային բոլոր վճարումները պետք է վերանայվեն:

Ըստ Արծվիկ Մինասյանի` սա նորմ է, որը ենթակա է պարտադիր կատարման: Նա ևս մեկ անգամ հիշեցրեց՝ ամենակարևոր հանգամանքներից մեկն այն է, որ ՍԴ որոշմամբ հստակ ամրագրված է` մարդու և քաղաքացու իրավունքներով առաջնորդվելն է գլխավոր խնդիրը, գրում է «Սիվիլնեթ»-ը:

«Իրավական դիրքորոշումների մեջ շատ հստակ գրված է` սեփականության իրավունքի անհամաչափ սահմանափակումը և ոտնահարումը հակասում է ՀՀ Սահմանադրությանը»,- ասաց նա՝ գործատուներին ու աշխատակիցներին կոչ անելով՝ եթե չեն ցանկանում, որ իրենց գումարները փոխանցվեն որևէ ֆոնդի հաշվին, ապա իրավունքն ունեն պահանջելու, որպեսզի գումարներից պահում չարվի: «Զգուշացնում ենք թե կառավարությանը, թե համակարգի այլ մասնակիցներին, ում մոտ գտնվում են քաղաքացիների գումարները՝ քաղաքացիների պահանջով գումարները չվերադարձնեը կարող է առաջ բերել «Քաղաքացիական օրենսգրքով» նախատեսված պատասախանատվության միջոցներ»,- նշեց պատգամավորը:

Արծվիկ Մինասյանի խոսքով, ՍԴ որոշումից հետո կառավարությունը, նաև Ազգային ժողովը պետք է շահագրգռված լինեն օր առաջ կատարել ՍԴ որոշումը՝ թե իրավական դիրքորոշումների, թե եզրափակիչ հատվածում առկա մոտեցումները կյանքի կոչելու համար, գրում է Panorama.am-ը:

«Պետք է սպասել ոչ թե սեպտեմբերի 30-ին, այլ օր առաջ համակարգային փոփոխությունները դնել սեղանին ու քննարկել՝ մինչ այդ բացառել ոչ իրավաչափ, ոչ սահմանադրական միջամատության քաղաքացու սեփականության իրավունքը հանդիսացող աշխատավարձի նկատմամբ»,- ասաց նա: Իրավապաշտպան Արտակ Զեյնալյանն իր հերթին նշեց, որ ոլորտում բարեփոխումներ անհրաժեշտ են, Կառավարության պարտականությունն է նախապատրաստել դրանք ու իրականացնել սահմանադրության ոգով:

Նա նշեց, որ օրենքներում ինչպիսի փոփոխություններ էլ կատարվեն, սեպտեմբերի 30-ից հետո հնարավոր չէ ընդունել օրենք, որում լինի «պարտադիր» բաղադրիչի պահանջը, հակառակ դեպքում դա կլինի հակասահմանադրական.

«Սահմանադրական դատարանի դիրքորոշումը որևէ իրավակարգավորման սահմանադրությանը հակասելու վերաբերյալ, որևէ այլ օրենքում կամ նույն օրենքում այլ խմբագրմամբ չի կարող գործել: Դա կհակասի Հայաստանի Սահմանադրությանը, «Իրավական ակտերի մասին» օրենքին: Կենսաթոշակային կուտակային համակարգը կարող է գործել միայն կամավոր»,- մանրամասնեց իրավապաշտպանը:

ՀՅԴ պատգամավորի համոզմամբ նաև, այս որոշումը միայն եզրափակիչ մասը չէ, ինչի մասին խոսում են իշխանության առանձին ներկայացուցիչները: «Ակնակալում ենք, որ հետ կվերադարձվի պետական և հանրային սեկտորի աշխատողների պահված վարձատրության գումարները: Իսկ եթե չիրականացվի, մեր պայքարի ընթացքում պաշտպանելու ենք նաև հանրային սեկտորի իրավունքները»,- ասաց նա՝ հավելելով, որ իրենք տրամադրված են բարիդրացիական հանրության մեջ լուծել խնդիրները, բայց եթե գործադիրը շարունակի հակաիրավական վարքագիծ դրսևորել, ապա իրենք պատրաստ են պայքարը նոր հարթություն տեղափոխել:

Արծվիկ Մինասյանի խոսքով, առաջին հերթին կդիմեն Կառավարությանը՝ պահանջելով Պետեկամուտների կոմիտեի համակարգից հանել եկամտային հարկի ցանկում պարտադիր հանդիսացող «կուտակային»-ի վճարման կետը:

«Հաջորդը՝ գործատուները և աշխատողներն իրավունք ունեն հանդես գալու հայցերով ընդդեմ և՛ Կառավարությանը, և՛ ՊԵԿ-ին: Այդ գումարները պետք է հետ վերադարձվեն։ Մենք չպետք է հանգստանանք, պիտի աչալուրջ լինենք, որպեսզի մեր պահանջները, որոնք ՍԴ-ն հակասահմանադրական է ճանաչել, նորից չսողոսկեն օրենքի մեջ»,- ասաց նա, գրում է Tert.am-ը:

Եզրափակելով, պատգամավորն ընդգծեց, որ պետական մարմինները պարտավոր են ենթարկվել ՍԴ որոշմանը։

Հարցով քննությունը սկսվել էր մարտի 28-ին: Դիմող կողմը, որին ՍԴ-ում ներկայացնում էին ԱԺ պատգամավոր Արծվիկ Մինասյանը, իրավաբան Մերի Խաչատրյանն ու իրավապաշտպան Արտակ Զեյնալյանը, ներկայացրել էր դիմումը, դրա առարկան, պահանջն ու պատասխանել դատարանի անդամների ու պատասխանող կողմի հարցերին: Պատասխանող կողմը, որին ներկայացնում էր ԱԺ սոցիալական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ, ՀՀԿ-ական պատգամավոր Հակոբ Հակոբյանը, ներկայացրել էր բացատրություններ ու նույնպես պատասխանել հարցերին:

Նիստը շարունակվել էր երկուշաբթի՝ մարտի 31-ին, Բարձր դատարանը լսել էր Կառավարությանը՝ ի դեմս Հայաստանի սոցապ նախարար Արտեմ Ասատրյանի, ինչպես նաև Կենտրոնական բանկին՝ ի դեմս դրա փոխնախագահ Ներսես Երիցյանի, այնուհետև բոլոր 4 կողմը եզրափակիչ ելույթներրը, որոնցից հետո որոշումը կայացնելու համար դատարանն անցավ խորհրդակցությունների սենյակ:

Պարտադիր կուտակային կենսաթոշակային համակարգ

Կենսաթոշակային բարեփոխումների մեկնարկի մասին Հայաստանը հայտարարել էր դեռ 2010-ի հուլիսին: Արդեն 2011-ի հունվարի 1-ից կենսաթոշակային ռեֆորմները մեկնարկեցին կամավոր կուտակային համակարգի ներդրմամբ։

2014-ի հունվարի 1-ից Հայաստանն անցավ պարտադիր կուտակային համակարգի, որը վերաբերում է 1973-ի դեկտեմբերի 31-ից հետո ծնվածներին, որոնք աշխատում են և գրանցված են աշխատավայրում: Մինչև 500 հազար դրամ աշխատավարձ ստացողները վճարումներ կկատարեն իրենց աշխատավարձի 5%-ի չափով, ևս 5%-ն այդ աշխատողների անհատական հաշիվներին կփոխանցի պետությունը։ 500 հազար դրամից ավելի աշխատավարձ ստացողի անհատական կուտակային ֆոնդին պետությունը 25 հազար դրամից ավելի չի փոխանցի:

Պարտադիր բաղադրիչի ներդրումը մեծ աղմուկ էր առաջացրել հասարակության շրջանում, ստեղծվել էին մի շարք քաղնախաձեռնություններ, որոնք մինչև օրս էլ այդ համակարգին դեմ են արտահայտվում ու շարունակում են բողոքել: Համակարգին դեմ էին նաև խորհրդարանական ոչ իշխանական 4 ուժերը, որոնք ԱԺ-ին առաջարկել էին մեկ տարով հետաձգել համակարգի ներդրումն ու շարունակել քննարկումները, քանի որ դա շատ լուրջ փոփոխություն է, իսկ«համակարգը թերի է»: 2013-ի դեկտեմբերի 4-ին հարցով հրավիրված արտահերթին խորհրդարանը դեմ էր քվեարկել կուտակային կենսաթոշակային համակարգի պարտադիր բաղադրիչի կիրառումը մեկ տարով հետաձգելու առաջարկությանը:

Հայաստանի սահմանադրական դատարանը հունվարի 24-ի նիստում որոշել էր կասեցնել «Կուտակային կենսաթոշակների մասին» ՀՀ օրենքի 76-րդ հոդվածի (այն է՝ պատասխանատվությունը պարտադիր կուտակային վճարները չկատարելու կամ ուշացմամբ կատարելու համար) և 86-րդ հոդվածի 3-րդ մասի (այն է՝ ֆոնդի և կառավարչի պարտադիր ընտրություն) գործողությունը մինչև օրենքի 5, 7, 8, 37, 38, 45, 49 և 86-րդ հոդվածների սահմանադրականության վերաբերյալ գործի դատաքննության ավարտը։

Մարտի 28-ին մեկնարկած դատական նիստի որոշումը ՍԴ-ն կայացրեց ապրիլի 2-ին՝ «Կուտակային կենսաթոշակների մասին» ՀՀ օրենքի մի քանի դրույթ ՀՀ Սահմանադրության պահանջներին հակասող ու անվավեր ճանաչելով։ 64 էջանոց համախատասխան որոշումը հրապարակել էր ՍԴ նախագահ Գագիկ Հարությունյանը։ Ըստ էության, դիմող կողմի հայցը բավարարվեց։

Դատարանը մինչև 2014-ի սեպտեմբերի 30-ն Աժ-ին և Կառավարությանը ժամանակ տվեց՝ օրենքի որոշ դրույթներ փոփոխելու համար: Մինչ այդ կատարված կենսաթոշակային բոլոր վճարումները պետք է վերանայվեն:

Ապրիլի 17-ին վարչապետը հանձնարարեց շահագրգիռ պետական մարմիններին սեղմ ժամկետում օրենքի նախագիծ պատրաստել, որով մինչև Սահմանադրական դատարանի՝ ապրիլի 2-ի որոշմամբ նախատեսված օրենսդրական փաթեթի ընդունումն Ազգային ժողովը կկասեցնի տույժերի հաշվարկը: Կառավարության առաջարկող օրենքի նախագիծն Ազգային ժողովում սկսեցին քննարկել ապրիլի 28-ին:

Արդեն մայիսի 15-ին խորհրդարանն ամբողջովին ընդունեց «Կուտակային կենսաթոշակի մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին Կառավարության օրինագիծը: Դրանով պարտադիր կուտակային վճարը հաշվարկելու և փոխանցելու պարտավորությունը կրող անձն ազատվում է մինչև օրենքն ուժի մեջ մտնելն ընկած ժամանակահատվածի համար պարտադիր կուտակային վճարը չկատարելու կամ ուշացումով կատարելու համար օրենքով նախատեսված պատասխանատվությունից: Նախագահ Սերժ Սարգսյանն օրենքը վավերացրեց մայիսի 26-ին:

Հունիսի 17-ի արտահերթում Կառավարությունը հավանություն տվեց «Կուտակային կենսաթոշակների մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու օրինագծերի փաթեթին: Դրանով նախատեսվում է 2014-ի հուլիսի 1-ից պետական հատվածի աշխատողների համար գործարկել նպատակային սոցիալական վճարի համակարգը, որը մինչև 2017-ի հուլիսի 1-ը մասնավոր հատվածի համար կլինի կամավոր։ Դրա դրույքաչափը նույնպես 5 տոկոս է: Առաջարկվում է սահմանել 500․000 դրամ աշխատավարձի շեմ, որից ավելիի դեպքում սոցվճար չի կատարվելու, այսինքն՝ առավելագույն սոցվճարը բոլորի համար լինելու է 25․000 դրամ՝ կախված աշխատավարձի չափից: Նախագիծը քննարկելու համար գործադիրը ԱԺ արտահերթ նիստ հրավիրեց։

Հունիսի 21-ին խորհրդարանն արտահերթում երեք ընթերցմամբ ընդունեց «Կուտակային կենսաթոշակային համակարգում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը, որով պարտադիր կուտակայինը դարձավ նպատակային սոցվճար։ Քվեարկությանը մասնակցեց միայն ՀՀԿ-ն։ Քվեարկությունը բոյկոտած ԱԺ ոչ իշխանական ուժերը տեղեկացրին, որ դիմելու են Սահմանադրական դատարան` վիճարկելու ստեղծված իրավիճակն ու օրենքի խախտումով տեղի ունեցած քվեարկությունը։

 Ուշագրավ
Պատճառը Մերձավոր Արևելքում հակամարտության սրացումն է
Դավոյանն ասել է, որ արդարադատության նախարարի պաշտոնը պետք է զբաղեցնի իշխող քաղաքական թիմի անդամ
Տեղի է ունեցել Ամենայն Հայոց կաթողիկոսի և Պոլսո Հայոց պատրիարքի առանձնազրույցը
Ավելին` հակաբիոտիկների ոչ նպատակային կիրառումը կարող է բերել դեղի նկատմամբ կայունության զարգացման
---