Ռուս փորձագետը զգուշացնում է ՀՀ տնտեսության համար «հոլանդական հիվանդության» վտանգի մասին

PanARMENIAN.Net - Ռուս տնտեսագետ և ներդրումների մասին Movchanʼs Group Տելեգրամ ալիքի հեղինակ Անդրեյ Մովչանը, անդրադարնալով մի շարք երկրների, այդ թվում՝ Հայաստանի տնտեսության վրա ռուսաստանցի ռելոկանտների ազդեցությանը, զգուշացրել է «հոլանդական հիվանդության» վտանգի մասին։ Այդ մասին նա խոսել է Meduza-ի փոդքասթում։

Նա մասնավորապես ասել է, որ արտերկրից ՀՀ բերված ֆինանսական միջոցների ծավալը կազմել է երկրի ՀՆԱ-ի 60 տոկոսը։

ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարել է, որ 2022-ին ՀՀ տնտեսական աճը կազմել է 12․5–13%, որը ռեկորդային է վերջին 15 տարվա համար։ 2022-ի համար ՀՀ բյուջեով նախատեսված էր 7% աճ։ ՀՀ ՀՆԱ աճն ու մյուս տնտեսական ցուցանիշների աճը կապում են ռուսաստանցիների մեծ ներհոսքի հետ, որը սկսվել է Ուկրաինայում պատերազմի մեկնարկից հետո։ Վրաստանի ՀՆԱ-ն աճել է 10%-ով, Ղազախստանինը՝ 3․1%, Ուզբեկստանինը՝ 5․7%-ով։

«Եթե խոսելու լինենք Հայաստանի և Վրաստանի մասին, ապա այնտեղ ազդեցությունը մեծ է, թեև դեռ չկան վերջնական տվյալները։ Այնուամենայնիվ, նախնական թվերը ցույց են տալիս, որ արտերկրից ՀՀ բերված ֆինանսական միջոցների ծավալը կազմել է ՀՀ ՀՆԱ-ի 60 տոկոսը։ Դա այն դեպքում, երբ ՀՀ համար միջին ստանդարտը մոտ 10%, 12% է։ Դա շատ կարևոր է և օգտակար՝ այդ միջոցների հաշվին կարելի է ապահովել ներմուծումը, ներդրումներ անել երկրի ներսում և զարգացնել տնտեսությունը։ Դրան հավելվում է այն հանգամանքը, որ, տարբեր գնահատականներով, 100-150 հազար մարդ է տեղափոխվել Հայաստան, որոնք աշխատելու են, հարկեր վճարեն, ինչը ևս կարևոր է 3 մլն բնակչությամբ երկրի համար»,-ասել է Մովչանը։

Ըստ նրա, գլխավոր հարցն այն է, թե ինչ է լինելու հետո, քանի որ թույլ տնտեսություններում դժվար է այդ միջոցներն օգտագործել։ Նա հնարավոր է համարում, որ որոշ ժամանակ անց այդ միջոցներն ուղղակի կարող են փոխանցվել այլ երկրներ, այլ էկոնոմիկաներ։

Տնտեսագետը կարծում է, որ ժամանակի հետ ռուսաստանցիները ՌԴ-ից գումարները հանելու և արտերկրում պահելու առավել հարմար եղանակներ կգտնեն՝ հավելելով, որ փողերը ՀՀ-ից, Վրաստանից, Սերբիայից, հատկապես Թուրքիայից, և նույնիսկ Էմիրաթներից աստիճանաբար կցրվեն այլ ուղղություններով, եթե այդ երկրները արագ չստեղծեն այն ենթակառուցվածքները, որոնք ձեռնատու են այդ գումարներն ունեցողների համար։

Ըստ Մովչանի, Հայաստանի պարագայում երևում է, որ ինչ-որ բան այդ ուղղությամբ արվում է, և հավելել է, որ իրենց ընկերությունը ևս գրասենյակ է բացում Հայաստանում։

Նա կարծիք է հայտնել, որ վերոնշյալ երկրների, այդ թվում ՀՀ-ի պարագայում կա, «հոլանդական հիվանդության» վտանգ, «երբ շատ մարդիկ են գալիս, բիզնես են անում, սկսում են աճել գները, ամեն ինչ թանկանում է և նոր մակարդակի դուրս գալիս, բոլոր ռեստորաններում հայտնվում է դդմի լատտե, իսկ հետո այդ ալիքը նահանջում է և ստացվում է, որ դդմի լատտեի այդ հսկայական քանակն այլևս պետք չէ»։

«Հոլանդական հիվանդության» (Գրոնինգենի էֆեկտ) հավանական մեխանիզմը հետևյալն է. տնտեսության զարգացող հատվածում եկամուտները (կամ արտասահմանից օգնության հոսքը) աճում են, տվյալ երկրի ազգային արժույթի փոխարժեքը դառնում է ավելի ուժեղ՝ համեմատած այլ ազգերի արժույթների (արտահայտված փոխարժեքով)։ Սա բերում է նրան, որ արտահանումը դառնում է ավելի թանկ այլ երկրների կողմից գնելու համար և ներկրումը ավելի էժան է դառնում, ինչն էլ բերում է այս հատվածների առավել քիչ չափով մրցունակ լինելուն։