Ադրբեջանական հանդուրժողականությունը հայերի վրա չի տարածվում

PanARMENIAN.Net - Ամենայն հավանականությամբ, սպառելով բոլոր փաստարկները, Բաքուն որոշել է կիրառել այն, ինչն ամենից լավ է ընկալվում համաշխարհային հանրության կողմից: Ադրբեջանի միլի մեջլիսի նախագահի տեղակալ Վալեխ Ալեսկերովի խոսքերով, Ադրբեջանում երբեք խտրականություն չի եղել ազգային, կրոնական կամ էթնիկ հողի վրա: «Ադրբեջանը միշտ հանդուրժող է եղել տարբեր ազգերի, կրոնների եւ էթնիկ ժողովրդների հանդեպ: Դա դիտարկվում է նաեւ այսօր»,-ասել է Ալեսկերովը: Բավականին տարօրինակ հայտարարություն նույնիսկ այսօրվա համար: Դեռեւս Ադր. ԽՍՀ-ում բոլոր ազգերը, ադրբեջանցիներից բացի, խտրականության են ենթարկվել` նրանց չէին վերցնում նորմալ աշխատանքի, ստիպում էին փոխել ազգանունների վերջավորությունները, նամակներ գրել սեփական ազգի դեմ: Հատկապես այդ ճնշումն ուժգնացավ անցյալ դարի 80-ական թվականներին, երբ պարզ դարձավ, որ ԽՍՀՄ օրերը հաշված են: Ճիշտ է, ռուսներին ու հրեաներին գրեթե ձեռք չէին տալիս` ռուսների ետեւում Մոսկվան էր, հրեաների ետեւում` հրեական սփյուռքը եւ, ինչն անէական չէ, հսկայական փողեր: Իսկ հայերի, թալիշների, լեզգիների, ուդերի, թաթերի հետ կարելի էր վարվել ուզածիդ պես: Արդյունքն ակնհայտ է` Ադրբեջանում չկան հայեր, մյուս բոլորն անձնագրով ադրբեջանցիներ են:

Բաքվում միանգամից մոռացան, որ 1988 թվականին Ադրբեջանում եղան հայերի զանգվածային ջարդեր: Փետրվարի 27-29-ին միայն Սումգաիթում երեք օրվա ընթացքում սպանվեցին տասնյակ հայեր, զոհերի ճշգրիտ քանակը մինչ այժ անհայտ է: Պաշտոնական աղբյուրները հազորդում են 32 սպանվածների մասին: Շուրջ 14 հազար սումգաիթցի հայեր ստիպված էին փախչել քաղաքից: Սումգաիթի իրադարձությունները Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնավար մարզի «ԼՂԻՄ-ը Ադրբեջանական ԽՍՀ-ի կազմից Հայկական ԽՍՀ-ին փոխանցելու մասին միջնորդություն Ադրբեջանական ԽՍՀ-ի եւ Հայկական ԽՍՀ-ի առջեւ» 1988 թվականի փետրվարի 20-ի որոշման պատասխանը եղան: Սումգաիթից հետո որոշ ընդհատումներով հայերի ջարդեր սկսվեցին Կիրովաբադում, մոտակա հայկական գյուղերում եւ Բաքվում: Վերջին հայերը մեկնել են Բաքվից 1990 թվականի հունվարին: Սակայն, ջարդերով, անշուշտ, գործը չավարտվեց: Սկսվեց օտար մշակույթի յուրացումը: Գործը հասավ նրան, որ Day.az ռադիոն իր հաղորդումները սկսում է Առնո Բաբաջանյանի «Առաջին սիրո երգից», «իրավամբ» համարելով, որ եթե այն երգել է Ռաշիդ Բեյբուտովը (որն ի դեպ Հայաստանից է), ապա դա ադրբեջանական երգ է: Ճարտարապետության եւ նյութական մշակույթի հուշարձանների մասին արդեն չենք խոսում: Փաստորեն, Ադրբեջանում մի նոր սերունդ է աճել, որին մանկությունից ատելություն են սերմանում հայերի հանդեպ:

Հազիվ թե թշնամու մշտական որոնումներն օգնեն Ադրբեջանին առաջընթացի ճանապրհին, ընդ որում բոլորովին միեւնույն է, թե ուր է նա գնում` Արեւմուտք թե Արեւելք: «Հանդուրժողության» նման ընկալման դեպքում սնկի նման աճում են ամեն տեսակի խմբավորումներ, որոնք միավորվում են իսլամի կամ մեկ այլ դրոշի ներքո: Գլխավորը թշնամուն գտնելն է, իսկ հետո եվրոպական եւ ամերիկյան ամբիոններից գեղեցիկ խոսքեր են ասվում: Ադրբեջանի մտավորականության շարժումը` ԱՄՇ-ն եւ «Ազերի» հասարակական միավորումը «կլոր սեղան» են անցկացրել Միջազգային մամլո կենտրոնում «Պաշտպանենք մեր բարոյականությունը» թեմայով: Նրա աշխատանքին մասնակցելու նպատակով հրավիրվել են մտավորականության, քաղաքական, հասարակական եւ կրոնական կազմակերպությունների ներկայացուցիչները: Սակայն առարկայական բանավեճ ադրբեջանական հասարակությունում ազգային մտածելակերպին, իսլամական արժեքներին հակասող երեւույթների տարածման պատճառների մասին չստացվեց: Ելույթ ունեցողներից գրեթե յուրաքանչյուրն իր պարտքը համարեց քննադատել ԱՄՆ-ին եւ Իսրայելին, որոնք, իրենց կարծիքով, անբարոյականություն են սերմանում Ադրբեջանում: Բացելով միջոցառումը, ԱՄՇ-ի նախագահ Էլդանիզ Գուլիեւը նշել է, որ անբարոյականությունը գլոբալ խնդիր է դարձել երկրի համար: «Թեեւ բոլորն ասում են, որ Ադրբեջանի համար ամենակարեւոր խնդիրը Ղարաբաղն է, ես կարծում եմ, որ այդ տարածաշրջանը կորցնելու հիմնական պատճառը մեր անբարոյականությունն էր»,-նշել է նա: Ադրբեջանի իսլամական կուսակցության նախագահ հաջի Մովսում Սամեդովի խոսքերով, հրեաները ստեղծեցին ագրեսիվ սիոնիստական պետություն, որը սպառնալիք է իսլամին եւ իսլամական պետությունը: Մի քանի րոպե հատկացնելով Պաղեստինի պատմությանը, կուսակցության առաջնորդը նշել է, որ ԱՄՆ-ն եւ Իսրայելը կանգնած են նրանց մեջքին, ով քարոզում է Ադրբեջանում վնասակար բարոյականություն: «Միջազգային սիոնիզմն իր ձեռքերում է պահում ադրբեջանական հեռուստատեսությունը»,-նշել է ԱԻԿ-ի նախկին նախագահ հաջի Հաջիաղա Նուրիեւը: Նրա տեսակետից, իսլամի պաշտպանությանը պետք է ելնեն բոլոր մտավորականները:

Եվ վերջինը: Մութ զանգվածին միշտ հեշտ է կառավարել: Ցավոք, որպես հիմք է ընդունվում բնակչության անգրագիտությունը, որի մասին լավ է գրել Kultura.az-ը. «Ադրբեջանական ժողովրդի գենետիկ հիշողության մեջ չկա այնպիսի հասկացողություն ինչպես «գիրքը»: Զանգվածային ընթերցանություն մեզ մոտ երբեք չի եղել եւ ընթերցողները միշտ եղել են բացառիկ, «հոգեպես հիվանդ» մարդիկ...