Վրաստանի իշխանությունները հավանաբար որոշել են հետեւել ադրբեջանցիների օրինակին եւ սկսել են յուրացնել հայկական ճարտարապետական մշակութային հուշարձանները: Նոր բան այստեղ չկա` այն ժողովուրդը, որն ի վիճակի չէ ստեղծել իրենը, սկսում է յուրացնել օտարինը, չգիտես ինչու կարծելով, թե այն ազգը, որին պատկանում է այս կամ այն հուշարձանը, չի առարկի: Իսկ եթե առարկի, ապա հասարակական մակարդակի վրա: Տխուր եւ ուսանելի է Թբիլիսիի հայկական Նորաշեն եկեղեցու ճակատագիրը, որը դրա վառ ապացույցն է:

Կոնգրեսական Ադամ Շիֆը ներկայացրել է մի օրինագիծ, որով կոչ է արվում ԱՄՆ նախագահին եւ Սենատին հորդորել Թուրքիային անհապաղ վերացնել Հայաստանի սահմանների շրջափակումը: «Թուրքիայի կողմից Հայաստանի ապաշրջափակման մասին ակտը» ենթադրում է, որ փաստաթղթի վերջնական ընդունումից հետո 30 օրվա ընթացում պետք է պատասխան գա պետքարտուղարից ԱՄՆ-ի քայլերի մասին, որոնք ուղղված պետք է լինեն Հայաստանի ապաշրջափակմանը: «Մենք պետք է ուժեղացնենք ճնշումը Թուրքիայի վրա, որպեսզի նա հանի Հայաստանի անողոք շրջափակումը, ինչը թույլ կտա հայ գործարարներին լիարժեք կերպով մասնակցել գլոբալ տնտեսական գործընթացներին, ինչպես նաեւ կնպաստի Հայաստանի ինտեգրմանը Եվրոպային»,-հայտարարել է Ադամ Շիֆը:

ՆԱՏՕ-ի դերը Հարավային Կովկասում Մոսկվայի եւ Վաշինգտոնի սուր մրցակցության պայմաններում տարածաշրջանում իշխող դիրք զբաղեցնելու համար, գնալով աճում է: Բանը նույնիսկ նրանում չէ, որ Վրաստանը ձգտում է ցանկացած գնով դառնալ Դաշինքի լիիրավ անդամ եւ ոչ էլ ռուսական կողմի համառ դիմադրությանում նրա այդ ցանկությանը: Դաշինքի սերտ համագործակցությունը բոլոր երեք հարավկովկասյան երկրների հետ հուշում է, որ ԱՄՆ-ն անում է ամեն հնարավորը Հարավային Կովկասը Ռուսաստանից պոկելու համար: Որոշ իմաստով դա արդեն իսկ հաջողվել է Վրաստանի եւ Ադրբեջանի պարագայում:

1994 թվականի մայիսի 12-ին ստորագրվեց ղարաբաղյան հակամարտության գոտում հրադադարի մասին Բիշքեկի արձանագրությունը, իսկ մայիսի 16-ին Մոսկվայում տեղի ունեցավ Հայաստանի պաշտպանության նախարար Սերժ Սարգսյանի, Ադրբեջանի պաշտպանության նախարար Մամեդրաֆֆի Մամեդովի եւ ԼՂՀ պաշտպանության բանակի հրամանատար Սամվել Բաբայանի հանդիպումը, որի ժամանակ հաստատվեց կողմերի նվիրվածությունը ավելի վաղ ձեռք բերված պայմանավորվածությանը հրադադարի մասին: Բաքուն պատրաստել էր նաեւ «Պայմանավորվածություն 1994թ. փետրվարի 18-ի արձանագրության իրականացման կարգի մասին» փաստաթուղթը, որը նախատեսում էր ղարաբաղյան եւ ադրբեջանական զորքերի տարանջատում, բուֆերային գոտու ստեղծում կողմերի միջեւ եւ խաղաղապահ ուժերի մուտքն այդ գոտի:

16-րդ տարին անընդմեջ մայիսի 8-9 ադրբեջանական մամուլը հեղեղված է «օկուպացված Շուշիի» մասին հոդվածներով: Ամեն տարի նախանձելի հետեւողականությամբ քաղաքական գործիչները, պաշտոնյաները եւ «սովորական քաղաքացիները» հայտարարում են, որ «հեռու չէ այն օրը, երբ պատմական ադրբեջանական քաղաքը ետ կնվաճվի»: Ճիշտ է, միայն թե չի ճշտվում` ինչպես է «ազատագրվելու» Շուշին: Ամենայն հավանականությամբ նույն աֆղանացի մոջահեդների միջոցով Շամիլ Բասաեւի գլխավորությամբ, ով փախչում էր հայկական բանակից: Իսկ ինչ վերաբերում է «պատմական ադրբեջանական քաղաքին», ապա մեր հարեւաններին արժէ հերթական անգամ կարդալ պատմական վկայությունները:

Առաջին հայացքից, Ադրբեջանի պահվածքը արտաքին քաղաքականության ասպարեզում օրեցօր անկանխատեսելի է դառնում, թեկուզ եթե վերցնենք միայն նախագահի գործադիր աշխատակազմի ղեկավար Ռամիզ Մեհտիեւի հայտարարությունը: «ԱՄՆ-ի կողմից միջոցների տրամադրումը Ադրբեջանում ժողովրդավարական ընտրություններ անցկացնելու համար միջամտություն է երկրի ներքին գործերին»,-վերջերս հայտարարել էր Մեհտիեւը Բաքվում կայացած մամլո ասուլիսում: Նշված ծրագրերն ուղղված են օրենքի գերակայության, քաղաքացիական հասարակության շահերի, անկախ մամուլի զարգացման, մարդու իրավունքների ապահովմանը` այսինքն այն ամենին, ինչի հետ Բաքուն լուրջ խնդիրներ ունի:

Մենք կարծես թե ընտելացել ենք չարձագանքել ադրբեջանական մամուլում «հայ թշնամու կերպարի» ստեղծմանն ուղղված նյութերին: Չափազանց շատ է այնտեղ հիմարությունը, երբեմն ծիծաղելին եւ միշտ անհեթեթը: Իսկ որոշ ադրբեջանական ԶԼՄ-ներ, առանց խղճի խայթի եւ լրագրողական էթիկայի տարրական նորմերի, ակնհայտ ստեր են հրապարակում, նույնիսկ իրենց նեղություն չտալով հերքել դրանք: Արդեն անտեղի եմ համարում խոսել «յուրացված» մշակույթի, ճարտարապետության եւ նույնիսկ ազգային պատկանելության մասին` աշխարհի վրա հայեր չկան, միայն ադրբեջանցիներ են: Եվ արդեն երկրորդ սերունդն են դաստիարակում ամեն հայկականի հանդեպ կենդանաբանական ատելությամբ:

Ադրբեջանի եւ Ռուսաստանի միջեւ հարաբերություններում վերջերս որոշակի լարվածություն է նկատվում, կապված Իրանի հետ, իսկ ավելի ճիշտ Բուշերի ԱԷԿ-ի համար սարքավորումների առաքման հետ: Իրանի առաջին ԱԷԿ-ի համար նախատեսված ջերմամեկուսիչ սարքավորումները մոտ մեկ ամիս առաջ կասեցվեցին Ադրբեջանում: Մարտի 29-ին ադրբեջանցի մաքսավորները Աստարա անցակետում արգելափակեցին Իրանի Բուշերի ԱԷԿ-ի շինարարության համար նախատեսված ջերմամեկուսիչ սարքավորումներով ռուսական ավտոշարասյունը: «Ռոսատոմի» ներկայացուցիչների բանակցությունները Ադրբեջանի կառավարության հետ բեռների ճակատագրի մասին դեռեւս արդյունք չեն տվել:

Այնպես է ստացվել, որ Թուրքիան մեկ բան է ասում, այլ բան է անում, սակայն միշտ ելնում է սեփական շահերից, երբեք ուշադրություն չդարձնելով նույնիսկ իր ռազմավարական դաշնակիցների` ԱՄՆ-ի ու Իսրայելի վրա: Ի դեպ, ավելի տեղին կլիներ այդ երկրներն անվանել «այսպես կոչված ռազմավարական դաշնակիցներ», քանի որ Անկարայի վարքագիծը նրանց հանդեպ դուրս է գալիս նույնիսկ հասարակական համագործակցության շրջանակներից: Թուրքիան գործընկերների վրա ճնշում գործադրելու նպատակով շատ հարմար թիրախ է ընտրել` 1915-1923թթ. Հայոց ցեղասպանությունը:

Թուրքիայի դիրքորոշումը Հայոց ցեղասպանության ճանաչման հարցում հանգում է հետեւյալին. ոչ մի ջարդ չի եղել, «պարզապես» եղել է տեղահանություն նման դեպքերում անխուսափելի մարդկային զոհերով: Իսկ անգամ եթե կոտորած եղել է, ապա դա պետք է ապացուցել, ինչի համար Անկարան արդեն երկրորդ տարին անընդմեջ առաջարկում է պատմաբանների հանձնախումբ ստեղծել օսմանյան արխիվների հետազոտության համար: Թուրքական կառավարությունը բազմաթիվ անգամներ հայտարարել է, որ արխիվները բաց են ուսումնասիրության համար, իմանալով, սակայն, որ թուրքերը կարող էին ոչնչացնել արխիվների մի մասը, ինչի համար բավական ժամանակ կար` ավելի քան 90 տարի: