Աթաթուրքի հանրապետության վերջը կարող է գալ

PanARMENIAN.Net - Բացի այդ, զինվորականների ճնշման տակ 1997 թվականին իշխանությունից հեռացվեց կառավարության ղեկավար, իսլամիստների առաջնորդ Նեջմեթդին Էրբականը, որը ստեղծեց Արդարության եւ զարգացման կուսակցությունը եւ դարձավ Աբդուլլահ Գյուլի «կնքահայրը»: Ճիշտ է, հետո նրանց ճանապարհները բաժանվեցին, երբ Գյուլը գլխավորեց Էրբականի դեմ ուղղված ապստամբությունն այն բանից հետո, երբ վերջինիս կուսակցությունը 1977 թվականին հեռացվեց իշխանությունից զինվորականների կողմից:

Աշխահիկ կարգի եւ Մուստաֆա Քեմալ Աթաթուրքի սահմանադրության կողմնակիցների ցույցը Ստամբուլում երկրորդն է Թուրքիայում վերջին օրերի ընթացքում: Տարբեր տվյալներով ցույցին մասնակցել է շուրջ մեկ միլիոն մարդ: Ապրիլի 14-ին Անկարայում արդեն եղել էր նմանատիպ ակցիա, որին, տարբեր տվյալներով, մասնակցել են 500 հազարից մինչեւ մեկ միլիոն մարդ: Այն անցել է «Հանրապետությունը վտանգված է», «Պաշտպանենք աշխարհիկ կարգերը» կարգախոսներով:

Ընտրությունների առաջին փուլից հետո, երբ Գյուլին ընդամենը 10 ձայն չբավականացրեց, բանակի ղեկավարությունը հայտարարեց, թե մտահոգությամբ է հետեւում իրավիճակին, կապված նոր նախագահի ընտրությունների հետ, եւ նախազգուշացրել է, որ զինված ուժերը հանդիսանում են Թուրքիայի աշխարհիկ ռեժիմի երաշխավորը: Նախագահ ընտրվելու համար թեկնածուն պետք է 367 ձայն հավաքի 550-ից:

Ըստ թուրքական սահմանադրության, ընտրությունների առաջին եւ երկրորդ փուլերում հաղթելու համար, նախագահության թեկնածուին անհրաժեշտ է ստանալ սահմանադրական մեծամասնության հավանությունը: Ընդդիմությունը միանգամից պահանջել է չեղյալ հայտարարել կայացած քվեարկության արդյունքները, համապատասխան հարցում հղելով երկրի Սահմանադրական դատարան: Սահմանադրական դատարանի որոշումը պետք է կայացվի մինչեւ մայիսի 2-ը, երբ կայանալու է ընտրությունների երկրորդ փուլը: Միեւնույն ժամանակ, թուրք վերլուծաբանները առավել հոռետեսական մոտեցում ունեն նախագահի պաշտոնում Գյուլի ազդեցության հնարավորության հարցում: Շատերը Գյուլի հավանական ընտրությունը նախագահի պաշտոնում անվանում են «արտաքսում»` մի քայլ, որը կարող է լրջորեն վնասել ԵՄ-ին Թուրքիայի անդամակցության գործընթացին:

Ժամանակակից թուրքական պետությունը հիմնված է խսիտ աշխարհիկության վրա, եւ երկրի բոլոր նախագահները աշխարհիկ դիրքորոշում են ունեցել: Եթե ընտրվի Աբդուլլահ Գյուլը, նա կդառնա առաջին թուրք առաջնորդը, որը ներկայացնում է իսլամիստական գաղափարախոսության վրա հիմնված կուսակցություն, եւ առաջին նախագահը, որի կինը գլխաշոր է կրում: Թուրքիայի նախագահի պաշտոնը, հիմնականում, արարողակարգային է, եւ նախագահն ավելի քիչ իշխանություն ունի, քան վարչապետը:

Սակայն նախագահության ինստիտուտը Թուրքիայում, որի առաջին նախագահն էր Թուրքական Հանրապետության հիմնադիր Մուստաֆա Քեմալ Աթաթուրքը, հսկայական խորհրդանշական նշանակություն ունի երկրի բնակիչների համար: Նախագահը սահմանափակ սահմանադրական իրավունքներ ունի, ներառյալ վետոյի իրավունքը: Նախագահի պաշտոնը լքող Ահմեդ Սեզերը մի քանի անգամ օգտվել է այդ իրավունքից, արգելափակելու համար իշխող կուսակցության կողմից առաջարկված օրինագծերը:

Աբդուլլահ Գյուլն, ըստ դիտորդների, հարգանք է վայելում ինչպես երկրի ներսում, այնպես էլ նրա սահմաններից դուրս, նրանց չեն առնչվել կաշառակերության համար մեղադրանքները: Կրթությամբ նա տնտեսագետ է, իսկ խառնվածքով` դիվանագետ: Նրա թեկնածությունն այդքան առարկություններ չի առաջացնում աշխարհիկ կուսակցությունների մոտ, որքան վարչապետի անձը: Եվ հետո, ոչ ոք Թուրքիայում չէր ցանկանա նախագահի դերում տեսնել մի մարդու, որը նստել է բանտում իսլամիստական ոտանավորների համար: Ռեջեփ Էրդողանը խորհրդարանի պատգամավոր է դարձել օրենսդրության մեջ ուղղումներ կատարելուց հետո, որը ժամանակին նրան միավորներ չավելացրեց: Սակայն Գյուլը միշտ ավելի մոտ է եղել ավանդական թուրքական քաղաքական իսլամին, քան Էրդողանը: Բոլոր հիմքերը կան ենթադրելու համար, որ Թուրքիայի ԱԳՆ ղեկավարի թեկնածության ընտրությունը հաղթանակ դարձավ կուսակցության պահպանողական- իսլամիստական թեւի համար: Գյուլը, որը նախագահության պաշտոնի թեկնածու է, իշխող իսլամիստական կուսակցության անդամ եւ երկրի վարչապետ Ռեջեփ Էրդողանի լավագույն ընկերը, հայտարարում է, որ մտադիր չէ հրաժարվել նախագահական աթոռի համար պայքարից: Նա առաջարկում է բարեփոխումներ կատարել օրենսդիր համակարգում եւ հավաստիացնում է, որ կշարունակի ընթանալ եվրաինտեգրման կուրսով: «Ես մտադիր չեմ հրաժարվել պայքարից: Կարծում եմ, ցույցերը երկրում կազմակերպված են: Մենք կշարունակենք ընթանալ բարեփոխումների ճանապարհով»: