30 հուլիսի 2020 - 16:59 AMT
ՀՈԴՎԱԾ
Պատրաստում ենք հարուստի տոլմա
Ինչպես էին հայերը նյույորքցիներին ուղարկում օվկիանոսի ափից միդիա հավաքելու
Խնդիրները հնարավորությունների վերածելու նրբություններին հայերը վաղուց են տեղյակ, բայց Նյու Յորքում ծովի մակարդակի իջնելու պատճառով օվկիանոսից դուրս նետված միդիաներով տոլմա պատրաստելը, ինչպես ասում են, լեվըլ գադ։

Արխիվային նյութերն ահագին հյութեղ պատմություններ են պատմում արտերկրում ապրող հայերի խոհանոցային արկածների մասին՝ սկսած ծովամթերքով իմպրովիզներից մինչև անանասով ու անանուխով շարբաթ (օշարակ)։

Մեզ՝ միդիաներով տոլմա ու հաշիվը

1960-ականներին New York Times-ում լույս տեսած հոդվածը պատմում է Չեկենյանների ընտանիքի մասին, որոնք Նյու Յորքի Լոնգ Այլենդ քաղաք էին տեղափոխվել ու բացահայտել միդիա հավաքելու հավեսը։

Երբ դեռ նոր էին երկրի այս հատվածում, ափ նետված միդիաների շերտն այնքան հաստ էր, որ քաղաքային իշխանությունները ստիպված բուլդոզերներով էին մաքրում տարածքը։ Ամուսինները նաև պատմել են, որ հյուրեր ընդունում էին մեկ պայմանով․ այն է՝ յուրաքանչյուրը պիտի գնա ափից միդիա հավաքելու։ Ու այդպես էլ լինում էր․ բոլորը հագնում էին համապատասխան հագուստ, ռետինե կոշիկներ ու ձեռնոցներ, վերցնում դույլն ու անցնում գործի։

«Ցածր մակընթացությունը միդիա հավաքելու ճիշտ ժամանակն է, և հենց այս զբաղմունքով են Չեկենյանները հայտնի դարձել ընկերական շրջապատում։ Զույգը (երկուսն էլ, ի դեպ, հրաշալի պատրաստում են) միդիաներից պատրաստված 3 ուտեստով ընթրիքներ է կազմակերպում, որի վրա արդյունքում $2 է ծախսվում»,- ասվում է ավելի քան 50 տարվա հոդվածում։

Ընթրիքը սովորաբար սկսում էր միդիաներով տոլմայից: Ի տարբերություն ավանդական թփով, կաղամբով կամ ամառային տոլմայի՝ տիկինը խճողակը լցնում էր հենց խեցիների մեջ՝ դրանք նախապես զգուշորեն կիսաբաց անելով ու միդիաների ջրերը հավաքելով առանձին տարայի մեջ։ Իսկ խճողակը պատրաստում էր բրնձով, սոխով, հաղարջով, պնդուկով, ավելացնում աղ, պղպեղ ու դարչին, և անպայման խորհուրդ տալիս խեցիները շատ չլցոնել, որովհետև բրինձը եփվելիս մեծանալու հատկություն ունի։

Լցոնելուց հետո խեցիները զգուշորեն փակում էր ու խորը կաթսայի մեջ գեղեցիկ շրջանաձև շերտերով դասավորում, ինչպես սովորական տոլման ենք եփում, վրայից լցնում միդիաների միջից նախապես հավաքված ջրերը, վրան թարս ափսե դնում, ծածկում կափարիչով ու դնում կրակին։ Երբ ուտեստն արդեն պատրաստ էր լինում, սպասում էր, որ սառչի, այնուհետև վերևի շերտերը տեղափոխում էր ներքև, իսկ ներքևինները՝ վերև, որ համաչափ մարինացվեն ու մատուցելիս հավասար հյութեղ լինեն։ Ինչպես կռահեցիք՝ խորտիկն ուտում էին սառը, հաճախ՝ լիմոնով։

Երկրորդ ուտեստը հարևանից «ցրած» մարինարա սոուսով ու միդիաներով իմպրովիզ էր, իսկ մյուսն իտալական պաստայի վարիացիա՝ նորից միդիաներով հատուկ սոուսի մեջ։

Անանուխ՝ հայկական ձևով

New York Times-ում լույս տեսած մեկ այլ հոդված նվիրված է անանուխի (նույն ինքը՝ նանա) հանդեպ հայերի սիրուն։ Ի տարբերություն ամերիկացիների, ովքեր բույսն օգտագործում էին լավագույն դեպքում սառը թեյ կամ կոկտեյլներ պատրաստելիս, հայերը, փաստորեն, համարյա ամեն ինչի մեջ անանուխ էին ավելացնում։

Պարբերականի հյուրը՝ մի հայ տիկին, պատմել էր, որ անանուխն իր խոհանոցում տոլմայի, լահմաջոյի և այլ ուտեստների անբաժան մասն է կազմում, ու որ ընթրիքին պարտադիր թան և անանուխով ու անանասով օշարակ է մատուցում՝ հյուրերին թարմ պահելու համար։

Սրբուհի Մարտիրոսյան / PanARMENIAN.Net