Սեպտեմբերի 22-ին Հայաստանում ԻԻՀ դեսպան Մոհամմադ Ռեիսին Վ. Բրյուսովի անվան լեզվաբանական համալսարան կատարած այցի շրջանակում ունեցած ելույթի ժամանակ տեղեկացրել է, որ մոտ ապագայում Իրանի նախագահ Հասան Ռոհանին կժամանի Հայաստան: Նախագահի այցի կոնկրետ օրերի ու նախատեսվող հանդիպումների օրակարգի մանրամասները պարզելու համար PanARMENIAN.Net-ը դիմեց դեսպանատուն, խնդրեցին հարցում ուղարկել: Պաշտոնական հարցումն ուղարկելուց 3 օր անց, սակայն, զանգահարելով դեսպանատուն, պարզեցինք, որ Իրանի նախագահի այցի մասին դեռ ոչինչ հայտնի չէ:
«Եթե մեր նախագահը ցանկություն հայտնի գալ Հայաստան, մենք լրատվականներին առաջին հերթին դա կհայտնենք: Առայժմ ոչինչ հայտնի չէ»,- պատասխանեց դեսպանատան աշխատակիցը:
Ստացվում է, որ ԻԻՀ դեպսանը հայտարարել է իրենց նախագահի մոտալուտ այցի մասին, մինչդեռ նախագահը դեռ այդպիսի ցանկություն անգամ չի հայտնել: Հատկանշական է, որ իրանական «ԻՌԻԲ» լրատվական գործակալությունը ևս գրել էր նախագահի առաջիկա այցի մասին` հղում անելով Հայաստանում իրենց դեսպանի խոսքին:
Սեպտեմբերի 23-ին Նյու Յորքում Հայաստանի արտգործնախարար Էդվարդ Նալբանդյանը հանդիպում է ունեցել Իրանի արտգործնախարար Մոհամադ Ջավադ Զարիֆի հետ: Արտաքին քաղաքական գերատեսչությունների ղեկավարները բարձր են գնահատել երկու հարևան երկրների միջև գոյություն ունեցող բարեկամական հարաբերությունները և կարևորել համատեղ ծրագրերի իրականացումն ու համագործակցության ընդլայնումը: Անդրադարձ է կատարվել առաջիկայում կայանալիք փոխայցելություններին, ինչպես նաև Թեհրանում նախատեսված հայ-իրանական միջկառավարական հանձնաժողովի 12-րդ նիստի նախապատրաստական աշխատանքներին: Ապրանքաշրջանառությունը երկու երկրների միջև կազմում է մոտ 300 մլն դոլար:
Հայ-իրանական հարաբերությունների ակտիվացումը, մասնավորապես, դրա գազային բաղադրիչը հետաքրքրել է ռուսական «Նեզավիսիմայա գազետային»: «Թեհրանն ու Երևանը պատրաստվում են նոր առևտրային կոմբինացիաների» հոդվածում պարբերականը հիշատակում է Հայաստանում Իրանի դեսպան Մոհամադ Ռեիսիի հայտարարությունն այն մասին, որ միջկառավարական համատեղ հանձնաժողովն ուսումնասիրում է Հայաստանով Արևմուտք իրանական գազի տարանցման հնարավորությունը:
«Հաշվի առնելով, որ վերջերս երկու երկրների ներկայացուցիչները քննարկել են ազատ տնտեսական գոտու ստեղծման հնարավորությունը, կարելի է խոսել տնտեսական փոխհարաբերություններում բեկում մտցնելու Թեհրանի և Երևանի նոր փորձի մասին՝ Իրանը Հայաստանին կօգնի շրջանցել թուրք - ադրբեջանական շրջափակումը, Հայաստանն Իրանին՝ պատժամիջոցները»,-գրում է պարբերականը:
Ավելի վաղ Իրանի ու Հայաստանի միջև ստորագրվել էին արձանագրություններ մի շարք խոշոր նախագծեր իրականացնելու մտադրության մասին՝ էլեկտրահաղորդակցության նոր բարձրավոլտ գծի, նավթամուղի ու ՆՎԳ կառուցման, երկու երկրների երկաթգծերի միացման վերաբերյալ: Վերջապես, Իրանը Հայաստանին առաջարկեց զրոյական տարանցիկ սակագներ իր ավտոճանապարհներին և Կասպից ծովի Էնզելի ու Պարսից ծոցում Բանդարաբաս նավահանգիստներում:
Ըստ իրանագետ Սևակ Սարուխանյանի, խոշոր նախագծերն արգելակվում են հակաիրանական պատժամիջոցների պատճառով և պայմանավորված են Թեհրանի մոտ ազատ դրամական միջոցների բացակայությամբ, իսկ երկաթգծի նախագծին խանգարում է Կազվին-Ռեշտ-Աստարա նմանատիպ նախագծի հնարավոր իրականացումն Ադրբեջանի հետ, ինչպես նաև այն, որ աբխազական երկաթուղին անգործության է մատնված: Այդպիսով, իրականացման առավել մեծ շանսեր ունի Առևտրի ազատ գոտու ստեղծման նախագիծը:
Ճիշտ է, այստեղ հարց է առաջանում, ինչպե՞ս համատեղել Իրանի հետ ԱԱԳ-ն ԵՏՄ-ին Հայաստանի անդամակցության հետ: «Առևտրի ազատ գոտին (ԱԱԳ) չի հակասում ԵՏՄ-ին ճիշտ այնպես, ինչպես, օրինակ, ստեղծվող իրանա-թուրքական ԱԱԳ-ն չի հակասում Թուրքիայի պարտավորություններին այդ գծով ԵՄ առջև: Ազատ առևտրի գոտին չի ենթադրում, որ իրանական ապրանքներն առանց մաքսատուրքի կհայտնվեն ԵՏՄ շուկայում: ԱԱԳ-ն զուտ հայ-իրանական նախագիծ է, և ցանկացած իրանական արտադրանք, որը Հայաստանից կարտահանվի ԵՏՄ շուկաներ, կհարկվի»,-ասել է պարբերականին Սարուխանյանը:
Մեկ այլ փորձագետ, Երևանի Կովկասի ինստիտուտի տնօրեն Ալեքսանդր Իսկանդարյանը հոռետեսորեն է տրամադրված Հայաստանի տարածքով իրանական գազի հնարավոր տարանցման հեռանկարին: Նախագծի իրականացումը կապված է մեծ բարդությունների հետ ինչպես ֆինանսական, այնպես էլ քաղաքական բնույթի, իսկ մյուս էներգետիկ սխեմաները, որոնք մի քանի երկիր են ներառում և պարբերաբար քննարկման առարկա են դառնում փորձագիտական շրջանակներում կամ հանրության շրջանում, արդյունավետ չեն թվում, պատմել է նա թերթին:
Մինչդեռ euronews-ը մեջբերում է Ռոհանիի հայտարարությունը եվրոպացի սպառողներին գազ վաճառելու Թեհրանի ցանկության մասին: Հասան Ռուոհանին հայտարարել է, որ Իրանը կարող է էներգառեսուրսների հուսալի աղբյուր հանդիսանալ Եվրոպայի համար: «Իրանը եզակի կարգավիճակ ունի էներգետիկ ոլորտում, ուստի կարող է էներգիայի հուսալի աղբյուր հանդիսանալ Եվրոպայի համար…Մենք պատրաստ ենք ցանց ստեղծել Ավստրիայով դեպի Եվրոպա գազ առաքելու համար»,-հայտարարել է նա ավստրիացի պաշտոնակից Հայնց Ֆիշերի հետ հանդիպմանը:
