Համապատասխանելով համաշխարհային ամենաբարձր չափանիշներին. Հայկական ՏՏ ոլորտի ներուժն ու խնդիրները

PanARMENIAN.Net - Բարձր տեխնոլոգիաների ոլորտում Հայաստանը հասել է մի հանգրվանի, երբ կան հաջող նախաձեռնություններ շղթայի բոլոր օղակներում: Հիմա պետք է անել հաջորդ քայլը` մասշտաբայնացնել նվաճումները, ինչը ոչ միայն կկրկնապատկի, այլ նաև բազմակի անգամ կավելացնի շահույթը, նոր աշխատատեղեր ու հնարավորություններ կբացի:

Այս առումով հատկապես կարևոր են սկսնակ թիմերը, կամ ստարտափերը, որոնք աջակցության կարիք ունեն սկզբնական փուլում օգտատերերին իրենց գաղափարները հասցնելու և մրցունակ արտադրանք ստեղծելու համար: Այդ նպատակով դեռևս 2002 թ. Հայաստանում ստեղծվեց «Ձեռնարկությունների ինկուբատոր» հիմնադրամը, որն ամենամեծ բիզնես-ինկուբատորն ու խորհրդատվական ընկերությունն է տարածաշրջանում: 13 տարի է հիմնադրամը նպաստում է ՏՏ ոլորտի զարգացմանը Հայաստանում` բարենպաստ պայմաններ ստեղծելով նորարարությունների զարգացման, տեխնոլոգիաների կատարելագործման և ընկերությունների ընդլայնման համար: Հարկ է նշել, որ բոլոր թվարկված կետերը հիմնադրամի կողմից լուծվող խնդիրների մի փոքր մասն է միայն:

ՏՏ ոլորտի համար Ձեռնարկությունների ինկուբատոր հիմնադրամը էկոնոմիկայի նախարարության և Համաշխարհային բանկի հետ համատեղ համաֆինանսավորվող դրամաշնորհային մրցույթ է անցկացնում տեխնոլոգիաների ոլորտում: Հիմնադրամի ծրագրերի ղեկավար Մարի Բարսեղյանը PanARMENIAN.Net ի հետ զրույցում ասաց, որ յուրաքանչյուր նախագծի համար նախատեսված դրամաշնորհը $10.000-$50.000-ի սահմանում է, իսկ ներկայացված ծրագրի առավելագույն տևողությունը` 1 տարի:

«Մրցույթը ներառում է նորարարությունների զարգացման համաֆինանսավորվող դրամաշնորհ, որի շրջանակում ֆինանսական աջակցություն է հատկացվում այն թիմերին, ընկերություններին, որոնք վերջերս են ստեղծվել կամ գործում են 3 տարուց ոչ ավելի, ինչպես նաև փոքր ու միջին ձեռնարկություններին: Համաֆինանսավորումը 50% է, այն տրամադրվում է նորարարական արտադրանքի ստեղծման և շուկայում դրա առաջխաղացման համար»,-ասել է նա:

Ըստ Բարսեղյանի, հատկապես կարևորվում են մարզերում աշխատող ստարտափերը: Նպատակ ունենալով զարգացնել նորարարության ոլորտը նաև մարզերում` հիմնադրամն առաջարկում է համաֆինանսավորվող դրամաշնորհներ, որոնց օգնությամբ ֆինանսական աջակցություն են ստանում Գյումրիում և Վանաձորում աշխատող ստարտափերը:

Ձեռնարկությունների ինկուբատոր հիմնադրամի կողմից համաֆինանսավորվող դրամաշնորհային ծրագրերը նպաստում են նոր լուծումների, արտադրանքի ու ծառայությունների ադապտացմանը, կատարելագործմանն ու զարգացմանը: Դա իր հերթին նպաստում է մասնավոր հատվածում տեխնոլոգիաների ներմուծմանն ու կիրառմանը, դրանց փոխանցմանը, ինչպես նաև նորարարությունների զարգացմանը ու առևտրայնացմանը: Գլխավոր նպատակն է Հայաստանի ամբողջ տարածքում ստեղծել ընկերություններ, որոնք օգտագործում են նորարար տեխնոլոգիաներ: Դա հատկապես վերաբերոմ է կենսունակ ընկերությունների ստեղծմանը Գյումրիում և Վանաձորում: Այս պահի դրությամբ մրցույթի հաղթող է համարվել արդեն 33 ստարտափ ընկերություն:

Ըստ 2014-ին անցկացված հետազոտության, ՏՏ ոլորտում աշխատող ընկերությունների թիվը Հայաստանում հասնում էր 400-ի, ինչը 4%-ով ավելի է, քան 2013-ին: 2004-2014 թթ. տարեկան միջինը ստեղծվել է ՏՏ ոլորտում աշխատող 24 ընկերություն: Համեմատության համար` 1990-ականների այդ ցուցանիշը տարեկան 5-6 ընկերություն էր:

Ձեռնարկությունների ինկուբատոր հիմնադրամը նաև հարցում է անցկացրել` պարզելու համար ՏՏ ոլորտի զարգացման հիմնական խոչընդոտները: Հարցման մասնակիցների մոտ կեսը նշել է բարձրորակ աշխատակիցների ներգրավման խնդիրը: Հարցմանը մասնակցած ընկերությունների ղեկավարների 58% որպես զարգացման հիմնական խոչընդոտ նշել է բարձրորակ մասնագետների պակասը, ինչը վկայում է, որ բարձրորակ և փորձառու մասնագետների պահանջարկն աճել է: Պահանջարկն, իր հերթին, հանգեցնում է նրանց վարձատրության ավելացմանը: Ավելին, ըստ ընկերությունների 41%-ի, այս իրավիճակի հիմնական պատճառն «ուղեղների արտահոսքն» է:

Հարցման մասնակիցների մոտ 20%-ը նշել է համաշխարհային շուկա դուրս գալու բարդությունները: Խնդրի հիմքում այն հանգամանքն է, որ միջազգային ընկերություններից շատերը չգիտեն Հայաստանի մասին կամ չեն վստահում ցածր ու միջին եկամուտներով երկրի ներկայացուցիչներին:

Ամփոփելով` կարելի է վստահաբար ասել, որ հայաստանյան ՏՏ ոլորտն արտահանման մեծ ներուժ ունի և կարող է մեծ ավանդ ունենալ էկոնոմիկայի զարգացման ու աճի մեջ: Այսօրվա դրությամբ հայկական ընկերությունները կարող են առաջարկել համաշխարհային ամենաբարձր չափանիշներին համապատասխանող արտադրանք և ծառայություններ: Սակայն, դեռևս, կան որոշ խնդիրներ, կապված համաշխարհային շուկա դուրս գալու և բարձր որակավորում ունեցող մասնագետներ նախապատրաստելու հետ:

Ամեն տարի ոլորտում ստեղծվում է մոտ 1700 բարձր վարձատրվող աշխատատեղ տեխնիկական մասնագետների համար: Մյուս կողմից, երկրի բուհերն ամեն տարի 2000 մասնագետ են պատրաստում, որոնցից լավագույնները, որոշ վերապատրաստում անցնելով ընկերություններում, գտնում են իրենց աշխատատեղերը: