Ցեղասպանության 100-ամյակին ընդառաջ. 2014 թ. լույս կտեսնի հայկական ոսկերչության «մոռացված» նմուշների կատալոգը

Ցեղասպանության 100-ամյակին ընդառաջ. 2014 թ. լույս կտեսնի հայկական ոսկերչության «մոռացված» նմուշների կատալոգը

PanARMENIAN.Net - Հայ ոսկերիչների համաշխարհային ասոցիացիան (Armenian Jewellers Foundation – AJF) Սանկտ Պետերբուրգի Ռուսական ազգագրական թանգարանի հետ համատեղ 2014 թվականին լույս կընծայի 20-րդ դարասկզբի հայ ոսկերիչների աշխատանքների կատալոգը: Ինչպես PanARMENIAN.Net ի հետ զրույցում հայտնեց AJF հիմնադրամի ղեկավար, Կանադայի ոսկերիչների ասոցիացիայի նախագահ, NISHI PEARLS ընկերության հիմնադիր և տնօրեն Պիեռ Աքելյանը, կատալոգը նվիրված կլինի Հայոց ցեղասպանության 100-ամյակին:

Թանգարանում պահվող և մինչ օրս հանրության համար անհայտ մնացող զարդերի պատմությունը սերտորեն կապված է հայ ժողովրդի բռնագաղթի հետ Օսմանյան կայսրության տարիներին: Թանգարանի ներկայացուցիչը, որը ռուսաստանաբնակ հրեա էր, 1916 թ., երբ ցեղասպանությունը դեռ շարունակվում էր, եղել է Արևմտյան Հայաստանի շրջաններում՝ Վանում, Վասպուրականում, որտեղ ռուսական զորքեր էին տեղակայված, և մեծ քանակությամբ հայերին պատկանող ոսկերչական իրեր ու զարդեր է ձեռք բերել:

Զարդերը բերվել են թանգարան, իսկ 1917 թ. հեղափոխությունից հետո հայտնվել են Ռուսական ազգագրական թանգարանի նկուղներում ու մոռացություն են մատնվել: Նախորդ տարի Հայաստանի կառավարությունը տեղեկություն ստանալով այդ արժեքների մասին, անհապաղ կապվեց Հայ ոսկերիչների համաշխարհային ասոցիացիայի հետ: «Մենք անմիջապես արձագանքեցինք և կապվեցինք թանգարանի հետ, առավել ևո, որ տեղեկությունը հայտնի էր դարձել նաև թուրքական կողմին, որը մտադիր էր յուրացնել այդ հարստությունները»,-ասել է Պիեռ Աքելյանը՝ նշելով, որ զարդերի հայկական ծագումն ու պատկանելությունը կասկած չի հարուցում, քանի որ բոլոր գործերի վրա կան հայերեն տառերով գրություններ:

Թանգարանի տրամադրության տակ են մի քանի հարյուրի հասնող նմուշներ, պատրաստված ոսկուց ու արծաթից: Դրանց թվում կան զարդեր, հագուստի պարագաներ, օրինակ քամարներ, ինչպես նաև ծիսական իրեր: Կատալոգում ներկայացվելու համար կընտրվեն լավագույն նմուշները: Նախատեսվում է, որ կատալոգի տպաքանակը կհասնի 5000: «Մենք պետք է օգտագործենք բոլոր հնարավոր միջոցները, ներկայացնելու համար աշխարհին հայ ոսկերիչների գործերը»,-ասել է նա:

AJF-ն նաև պատմական փաստեր է հավաքում հայ ոսկերիչների մասին, որոնք դարեր շարունակ զարդեր են պատրաստել տարբեր դարաշրջաններում տարբեր երկրների տիրակալների ու ղեկավարների համար: Ոսկերչության ասպարեզում մեր ունեցած հարուստ պատմական ժառանգությունը հարկավոր է ամփոփել:

Հոկտեմբերի 28-30-ին Կարեն Դեմիրճյանի անվան մարզահամերգային համալիրում տեղի է ունեցել «Yerevan Show-2013» ոսկերչական միջազգային ցուցահանդեսը, որի կազմակերպիչներից է նաև AJF-ն:

«Yerevan Show-2013»–ին մասնակցել են 125 ընկերություններ 23 երկրներից` Հայաստանից, Ռուսաստանից, ԱՄՆ–ից, Կանադայից, Ֆրանսիայից, Իտալիայից, Բելգիայից, Շվեյցարիայից, Թուրքիայից, ԱՄԷ–ից, Մեծ Բրիտանիայից, Լիբանանից, Եգիպտոսից, Թաիլանդից, Հոնկոնգից, Արգենտինայից, Չինաստանից, Հորդանանից, Իսրայելից, Հունաստանից և այլն:

«Yerevan Show-2013»–ին մասնակցել են համաշխարհային ոսկերչական ոլորտի այնպիսի գործիչներ, ինչպիսիք են Համաշխարհային ոսկերչական համադաշնության (CIBJO) նախագահ Գաետանո Կավալիերին, Malca-Amit Global Limited աշխարհահռչակ ընկերության ղեկավար Նայջել Պաքսմանը և ուրիշներ։

Հայ ոսկերիչների ասոցիացիան (AJA) հիմնադրվել է 1997թ.–ին` ողջ աշխարհից հայ ոսկերիչների հավաքից հետո։ AJA–ն Հայաստանի զարգացման և միջազգային առևտրային ասոցիացիաներից մեկն է։ AJA–ի նպատակն է համախմբել հայ ոսկերիչներին, որպեսզի զարգացնի երկրի ոսկերչական արդյունաբերությունը։ Ասոցիացիան տարածաշրջանային ներկայացուցիչներ ունի ԱՄՆ–ի արևմտյան և արևելյան ափերին, Եվրոպայում, Մերձավոր Արևելքում և Հայաստանում։

Photo: www.jewellerybusiness.com
Հայոց ցեղասպանություն

Հայոց ցեղասպանությունը, որն իրագործվել է Օսմանյան կայսրությունում 1915-1923թթ., XX դարի առաջին ցեղասպանությունն էր, որի նախաձեռնողները երիտթուրքերն էին: Ցեղասպանության ժամանակ ոչնչացվեց վեց հայկական վիլայեթների բնակչությունը` մոտ 1,5 մլն հայ: Եվս կես միլիոնը սփռվեց աշխարհով մեկ` սկիզբ դնելով հայկական Սփյուռքին:

Դեռևս Ցեղասպանության իրագործման տարիներին` 1915-23թթ. տերությունները ընդունեցին հայերի կոտորածը դատապարտող բանաձևեր: ԱՄՆ-ն երեք անգամ (1916, 1919, 1920) նմանատիպ բանաձևեր է ընդունել, սակայն դա չկասեցրեց Օսմանյան կայսրության գործողությունները: 1915թ. Ֆրանսիան, Մեծ Բրիտանիան և Ռուսաստանը հանդես եկան համատեղ հռչակագրով` դատապարտելով հայերի բնաջնջումը:

Աշխարհի շատ երկրներ և ազդեցիկ միջազգային կազմակերպություններ ճանաչել և դատապարտել են Հայոց ցեղասպանությունը: Պաշտոնապես առաջինը Հայոց ցեղասպանությունն ընդունել և դատապարտել է Ուրուգվայը 1965թ-ին: Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչել են նաև Եվրոպայի Խորհուրդը, Եվրախորհրդարանը, ՄԱԿ-ի խտրականության կասեցման և փոքրամասնությունների պաշտպանության կանխարգելման ենթահանձնաժողովը, ՄԱԿ-ի ռազմական հանցագործությունների գծով հանձնաժողովը, Եկեղեցիների համաշխարհային խորհուրդը: Հայերի ոչնչացումը պաշտոնապես ցեղասպանություն են ճանաչել Ֆրանսիան, Ավստրիան, Իտալիան, Գերմանիան, Բելգիան, Լյուքսեմբուրգը, Շվեդիան, Նիդերլանդները, Շվեյցարիան, Ռուսաստանը, Լեհաստանը, Լիտվան, Հունաստանը, Սլովակիան, Կիպրոսի Հանրապետությունը, Լիբանանը, Ուրուգվայը, Արգենտինան, Վենեսուելան, Չիլին, Բոլիվիան, Կանադան, Վատիկանը, Բրազիլիան, Լյուքսեմբուրգը, Գերմանիան, Պարագվայը, Սիրիան և ԱՄՆ-ի 45 նահանգ:

Բելգիայում և Շվեդիայում Հայոց ցեղասպանության ժխտման համար քրեական պատասխանատվություն է սահմանված (45 հազար եվրո տուգանքից մինչև 1 տարվա ազատազրկում): 2006թ. հոկտեմբերի 12-ին Ֆրանսիայի խորհրդարանն օրինագիծ ընդունեց, որի համաձայն Հայոց ցեղասպանության ժխտումը կքրեականացվի, ինչպես Հոլոքոսթը:

Ժամանակակից Թուրքիան ժխտում է Հայոց ցեղասպանության պատմական փաստը և վարում է այդ փաստի ժխտման ներքին և արտաքին քաղաքականություն: Թուրքական պետության գործողությունները ներկայացվում են որպես «բռնագաղթ»` հայերի անվտանգությունն ապահովելու նպատակով: Հայոց ցեղասպանության ճանաչման անհրաժեշտության մասին խոսում են միայն առանձին թուրք մտավորականներ, որոնց թվում են պատմաբան Թաներ Աքչամն ու Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Օրհան Փամուկը:

 Ուշագրավ
«Մայիսի 28-ը մեր խորհրդանիշներից է, և պետք է գնան այնտեղ նրանք, ովքեր հակադրություն չունեն արժեքների միջև»,–ասել է նա
Նա նշել է, որ դրա հետևանքով բնակավայրերի հետ կապի խնդիր է առաջցել
Բագրատ սրբազանը վաղ առավոտյան ուղևորվել է դեպի Կիրանց
«Ամեն բնակչի կողքին 15 ոստիկան է կանգնած, անձնագրով են ներս թողնում միայն Կիրանցի բնակիչներին»,–ասել է վարչական ղեկավարը
---