Իրանցի պատմաբան. ԱՄՆ Սենատը կարող է պաշտոնապես ճանաչել Հայոց ցեղասպանությունը

15 ապրիլի 2014 - 16:06 AMT

PanARMENIAN.Net - «Հայոց ցեղասպանության հարցը Թուրքիայի կառավարության համար գլխացավանք է դարձել», իրանական Irna լրատվական գործակալության հաղորդմամբ՝ հայտարարել է «Գիրիսուն» համալսարանի դասախոս Աբբաս Ղարե Աղաչլուն:

Իրանցի գիտնականը` անդրադառնալով ԱՄՆ Սենատի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի կողմից Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչող բանաձևի ընդունմանը, նշել է. «Աշխարհի 36 երկրի խորհրդարան ճանաչել է Հայոց ցեղասպանության փաստը: Հաշվի առնելով Անկարայի և Վաշինգտոնի հարաբերություններում առաջացող լարվածությունը՝ հնարավոր է, որ ԱՄՆ Սենատը պաշտոնապես ճանաչի Օսմանյան Թուրքիայի կողմից իրականացված Հայոց ցեղասպանությունը», գրում է Panorama.am-ը:

Շարունակելով խոսքը՝ Աբբաս Ղարե Աղաչլուն հավելել է. «Մինչև այդ հրեական լոբբին կարողանում էր արգելափակել նմանատիպ օրինագծերը, սակայն «Մավի Մարմարա» նավի հետ կապված միջադեպից հետո իրավիճակը փոխվեց և չեմ կարծում, որ այսուհետ հրեական լոբբին նախկինի պես օգնի Թուրքիային: Եթե հայկական, հրեական և հունական լոբբիները միավորվեն, ապա ԱՄՆ Սենատը կհաստատի Հայոց ցեղասպանության մասին բանաձևը»:

Անդրադառնալով Հայոց ցեղասպանության 100-ամյակին՝ իրանցի գիտնականը նշել է. «Մինչև 2015թ. Թուրքիայի համար դժվար է լինելու. մի կողմից նախագահական և խորհրդարանական ընտրությունները, մյուս կողմից սիրիական ճգնաժամը»:

Ապրիլի 10-ին վերջին գրեթե 25 տարում առաջին անգամ ԱՄՆ Սենատի արտաքին գործերի կոմիտեն ընդունեց Հայոց ցեղասպանության մասին S.Res.410 բանաձևը՝ կոչ անելով Սենատին միանալ դրան և հասնել նրան, որ ԱՄՆ արտաքին քաղաքականությունն արտացոլի Սենատի դիրքորոշումը: Բանաձևում նշվում է նաև, որ Հայոց ցեղասպանությունը մինչև օրս մնում է անպատիժ: Կողմ է քվեարկել 12 սենատոր, դեմ՝ 5-ը:

Բանաձևում մասնավորապես ասվում է.«1. Անհրաժեշտ է հիշել ու նշել Հայոց ցեղասպանության տարելիցը 2014 թ. ապրիլի 24-ին: 2. Նախագահը պետք է պայքարի արդար, կառուցողական, կայուն ու ամուր հայ-թուրքական հարաբերությունների հաստատման համար, որոնք ներառում են Թուրքիայի կողմից Հայոց ցեղասպանության ամբողջական ճանաչումը: 3. Նախագահը պետք է ապահովի, որպեսզի ԱՄՆ ներկայիս արտաքին քաղաքականությունը հիմնված լինի մարդու իրավունքների պաշտպանության և մարդկայնության դեմ հանցագործությունների, էթնիկ զտումների ու ցեղասպանության, մասնավորապես Հայոց ցեղասպանության հարցում, ընդունված ընկալումների վրա»:

Ավելի վաղ պետքարտուղար Ջոն Քերիի հետ հեռախոսազրույցում Թուրքիայի ԱԳ նախարար Ահմեդ Դավութօղլուն Անկարայի դժգոհությունն էր հայտնել 1915-ի իրադարձություններին վերաբերող օրինագիծը Սենատի քննարկմանը ներկայացնելու, Սենատի արտաքին գործերի կոմիտեում բանաձևն ընդունելու վերաբերյալ: Ըստ Դավութօղլուի, թուրքական կառավարությունը միջոցներ կձեռնարկի նախաձեռնությունների դեմ, որոնք «մտահոգում են» Թուրքիային: Նա հավելել է նաև, թե հուսով է, որ բանաձևը կարգելափակվի Սենատում ու Ներկայացուցիչների պալատում:

Թուրքիայի ու Իսրայելի հարաբերությունները վատթարացան 2008-2009 թթ. Գազայի հատվածում իսրայելյան գործողությունից հետո: Հարաբերությունները փաստացի փակուղի մտան, երբ 2010 թ. մայիսին միջազգային «Ազատության նավատորմի» մեջ մտնող թուրքական «Մավի Մարմարա» նավի ընթացքը Գազա կասեցվեց: Իսրայելի հատուկջոկատայինների գործողության արդյունքում զոհվեց Թուրքիայի 8 քաղաքացի և թուրքական ծագումով ԱՄՆ մեկ քաղաքացի:

Հղումներ թեմայով.

Panorama.am: Сенат США признает Геноцид армян. Причины представил иранский историк Аббас Каре Агачлу

Հայոց ցեղասպանություն

Հայոց ցեղասպանությունը, որն իրագործվել է Օսմանյան կայսրությունում 1915-1923թթ., XX դարի առաջին ցեղասպանությունն էր, որի նախաձեռնողները երիտթուրքերն էին: Ցեղասպանության ժամանակ ոչնչացվեց վեց հայկական վիլայեթների բնակչությունը` մոտ 1,5 մլն հայ: Եվս կես միլիոնը սփռվեց աշխարհով մեկ` սկիզբ դնելով հայկական Սփյուռքին:

Դեռևս Ցեղասպանության իրագործման տարիներին` 1915-23թթ. տերությունները ընդունեցին հայերի կոտորածը դատապարտող բանաձևեր: ԱՄՆ-ն երեք անգամ (1916, 1919, 1920) նմանատիպ բանաձևեր է ընդունել, սակայն դա չկասեցրեց Օսմանյան կայսրության գործողությունները: 1915թ. Ֆրանսիան, Մեծ Բրիտանիան և Ռուսաստանը հանդես եկան համատեղ հռչակագրով` դատապարտելով հայերի բնաջնջումը:

Աշխարհի շատ երկրներ և ազդեցիկ միջազգային կազմակերպություններ ճանաչել և դատապարտել են Հայոց ցեղասպանությունը: Պաշտոնապես առաջինը Հայոց ցեղասպանությունն ընդունել և դատապարտել է Ուրուգվայը 1965թ-ին: Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչել են նաև Եվրոպայի Խորհուրդը, Եվրախորհրդարանը, ՄԱԿ-ի խտրականության կասեցման և փոքրամասնությունների պաշտպանության կանխարգելման ենթահանձնաժողովը, ՄԱԿ-ի ռազմական հանցագործությունների գծով հանձնաժողովը, Եկեղեցիների համաշխարհային խորհուրդը: Հայերի ոչնչացումը պաշտոնապես ցեղասպանություն են ճանաչել Ֆրանսիան, Ավստրիան, Իտալիան, Գերմանիան, Բելգիան, Լյուքսեմբուրգը, Շվեդիան, Նիդերլանդները, Շվեյցարիան, Ռուսաստանը, Լեհաստանը, Լիտվան, Հունաստանը, Սլովակիան, Կիպրոսի Հանրապետությունը, Լիբանանը, Ուրուգվայը, Արգենտինան, Վենեսուելան, Չիլին, Բոլիվիան, Կանադան, Վատիկանը, Բրազիլիան, Լյուքսեմբուրգը, Գերմանիան, Պարագվայը, Սիրիան և ԱՄՆ-ի 45 նահանգ:

Բելգիայում և Շվեդիայում Հայոց ցեղասպանության ժխտման համար քրեական պատասխանատվություն է սահմանված (45 հազար եվրո տուգանքից մինչև 1 տարվա ազատազրկում): 2006թ. հոկտեմբերի 12-ին Ֆրանսիայի խորհրդարանն օրինագիծ ընդունեց, որի համաձայն Հայոց ցեղասպանության ժխտումը կքրեականացվի, ինչպես Հոլոքոսթը:

Ժամանակակից Թուրքիան ժխտում է Հայոց ցեղասպանության պատմական փաստը և վարում է այդ փաստի ժխտման ներքին և արտաքին քաղաքականություն: Թուրքական պետության գործողությունները ներկայացվում են որպես «բռնագաղթ»` հայերի անվտանգությունն ապահովելու նպատակով: Հայոց ցեղասպանության ճանաչման անհրաժեշտության մասին խոսում են միայն առանձին թուրք մտավորականներ, որոնց թվում են պատմաբան Թաներ Աքչամն ու Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Օրհան Փամուկը: