AP. Բարաք Օբաման Հայոց ցեղասպանության մասին բանաձեւի պատճառով դժվարին դրության մեջ է հայտնվել

28 փետրվարի 2010 - 16:18 AMT

PanARMENIAN.Net -
ԱՄՆ նախագահ Բարաք Օբաման դժվարին դրության մեջ է, քանի որ ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատի արտաքին գործերի գծով կոմիտեն պատրաստվում է Օսմանյան Թուրքիայում Առաջին աշխարհամարտի տարիներին իրագործված հայերի զանգվածային սպանությունները Հայոց ցեղասպանություն ճանաչող բանաձեւի քվեարկությանը: Այդ մասին գրում է The Associated Press-ը:

«Դեռեւս լինելով ԱՄՆ նախագահի թեկնածու` սենատոր Բարաք Օբաման հայտնեց, թե հավատում է, որ հայերի սպանությունը Ցեղասպանություն է եղել: Կոնգրեսի բանաձեւը կարող է Թուրքիային` ՆԱՏՕ-ում Ամերիկայի դաշնակցին, ստիպել երես թեքել ԱՄՆ-ից, իսկ թուրք-ամերիկյան հարաբերություններն առանցքային դեր են խաղում Վաշինգտոնի արտաքին քաղաքական նպատակների իրականացման գործում»,- նշում է AP-ն:

Գործակալության թղթակիցը գրում է, որ ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատի արտաքին գործերի գծով կոմիտեի նախագահ Հովարդ Բերմանի մամլո քարտուղար Լին Վեյլը հայտնել է, որ Սպիտակ Տունը ոչ մի ճնշում չի գործադրելու կոմիտեի վրա բանաձեւի ընդունման հարցում:

«ԱՄՆ-ին նախկինի պես հարկավոր է Անկարայի օժանդակությունը Աֆղանստանում եւ Իրաքում օպերացիաներ իրականացնելու համար: Բացի դրանից, արտաքին գործերի կոմիտեն իսրայելամետ դիրքորոշում ունի, եւ բանաձեւի ընդունումը կարող է թուրք-իսրայելյան փոխհարաբերություններում լարվածության ուժգնացման, ինչպես նաեւ Թուրքիայի ու Իրանի միջեւ հարաբերությունների ջերմացման արդյունքը լինել: Չէ՞ որ նախկինում Թուրքիան ու Իսրայելը պահպանում էին բարեկամական հարաբերությունները, եւ իսրայելյան կողմն ակտիվորեն հանդես էր գալիս բանաձեւի ընդունման դեմ»,- հաղորդում է AP-ն:

Ինչպես գրում է AP լրագրողը, այս տարի ԱՄՆ հայկական կազմակերպություններն ու կոնգրեսականները լավատեսորեն են տրամադրված բանաձեւի ընդունման հարցում, քանի որ ԱՄՆ նախագահ Օբաման, փոխնախագահ Ջո Բայդենն ու պետքարտուղար Հիլարի Քլինթոնը սենատոր եղած ժամանակ ակտիվորեն օժանդակում էին Հայոց ցեղասպանության մասին բանաձեւի ընդունումը:

Բանաձեւի հեղինակ, կոնգրեսական Ադամ Շիֆֆը գտնում է, որ Կոնգրեսում բանաձեւի ընդունման համար պայմաններն այս տարի ավելի բարենպաստ են, քան 2007 թվականին: «Անցյալ անգամ ԱՄՆ նախագահ Բուշը կոնգրեսականներին կոչ արեց բանաձեւի դեմ քվեարկել»,- հիշեցրել է կոնգրեսականը:

Սպիտակ տան պաշտոնական ներկայացուցիչ Մայքլ Համմերն իր հերթին հաղորդեց, որ բանաձեւի հարցում ԱՄՆ-ն շարունակում է շահագրգռված մնալ փաստերի լիարժեք, արդար ճանաչման գործում: «Մենք նախկինի պես գտնում ենք, որ դրա համար հայ եւ թուրք ժողովուրդները պետք է անցյալի փաստերին վերաբերվեն որպես երկկողմ հարաբերությունների կարգավորման գործընթացի մի մասի»,- ասաց Սպիտակ տան ներկայացուցիչը` հրաժարվելով ներկայացնել Հայոց ցեղասպանության մասին բանաձեւի առնչությամբ վարչակազմի դիրքորոշումը:

Հայոց ցեղասպանության մասին բանաձև

252 բանաձևը Ներկայացուցիչների պալատին են ներկայացրել Ադամ Շիֆն ու Ջորջ Ռադանովիչը: Ներկայումս բանաձևին սատարում են շուրջ 140 կոնգրեսականներ: 2010 թվականի մարտի 4-ին Ներկայացուցիչների պալատի արտաքին հարաբերությունների կոմիտեն հավանություն տվեց բանաձևին՝ 22 «կողմ» և 21 «դեմ» ձայների հարաբերակցությամբ: Նմանատիպ բանաձև է ներկայացված նաև ԱՄՆ Սենատում:

Հայոց ցեղասպանություն

Հայոց ցեղասպանությունը, որն իրագործվել է Օսմանյան կայսրությունում 1915-1923թթ., XX դարի առաջին ցեղասպանությունն էր, որի նախաձեռնողները երիտթուրքերն էին: Ցեղասպանության ժամանակ ոչնչացվեց վեց հայկական վիլայեթների բնակչությունը` մոտ 1,5 մլն հայ: Եվս կես միլիոնը սփռվեց աշխարհով մեկ` սկիզբ դնելով հայկական Սփյուռքին:

Դեռևս Ցեղասպանության իրագործման տարիներին` 1915-23թթ. տերությունները ընդունեցին հայերի կոտորածը դատապարտող բանաձևեր: ԱՄՆ-ն երեք անգամ (1916, 1919, 1920) նմանատիպ բանաձևեր է ընդունել, սակայն դա չկասեցրեց Օսմանյան կայսրության գործողությունները: 1915թ. Ֆրանսիան, Մեծ Բրիտանիան և Ռուսաստանը հանդես եկան համատեղ հռչակագրով` դատապարտելով հայերի բնաջնջումը:

Աշխարհի շատ երկրներ և ազդեցիկ միջազգային կազմակերպություններ ճանաչել և դատապարտել են Հայոց ցեղասպանությունը: Պաշտոնապես առաջինը Հայոց ցեղասպանությունն ընդունել և դատապարտել է Ուրուգվայը 1965թ-ին: Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչել են նաև Եվրոպայի Խորհուրդը, Եվրախորհրդարանը, ՄԱԿ-ի խտրականության կասեցման և փոքրամասնությունների պաշտպանության կանխարգելման ենթահանձնաժողովը, ՄԱԿ-ի ռազմական հանցագործությունների գծով հանձնաժողովը, Եկեղեցիների համաշխարհային խորհուրդը: Հայերի ոչնչացումը պաշտոնապես ցեղասպանություն են ճանաչել Ֆրանսիան, Ավստրիան, Իտալիան, Գերմանիան, Բելգիան, Լյուքսեմբուրգը, Շվեդիան, Նիդերլանդները, Շվեյցարիան, Ռուսաստանը, Լեհաստանը, Լիտվան, Հունաստանը, Սլովակիան, Կիպրոսի Հանրապետությունը, Լիբանանը, Ուրուգվայը, Արգենտինան, Վենեսուելան, Չիլին, Բոլիվիան, Կանադան, Վատիկանը, Բրազիլիան, Լյուքսեմբուրգը, Գերմանիան, Պարագվայը, Սիրիան և ԱՄՆ-ի 45 նահանգ:

Բելգիայում և Շվեդիայում Հայոց ցեղասպանության ժխտման համար քրեական պատասխանատվություն է սահմանված (45 հազար եվրո տուգանքից մինչև 1 տարվա ազատազրկում): 2006թ. հոկտեմբերի 12-ին Ֆրանսիայի խորհրդարանն օրինագիծ ընդունեց, որի համաձայն Հայոց ցեղասպանության ժխտումը կքրեականացվի, ինչպես Հոլոքոսթը:

Ժամանակակից Թուրքիան ժխտում է Հայոց ցեղասպանության պատմական փաստը և վարում է այդ փաստի ժխտման ներքին և արտաքին քաղաքականություն: Թուրքական պետության գործողությունները ներկայացվում են որպես «բռնագաղթ»` հայերի անվտանգությունն ապահովելու նպատակով: Հայոց ցեղասպանության ճանաչման անհրաժեշտության մասին խոսում են միայն առանձին թուրք մտավորականներ, որոնց թվում են պատմաբան Թաներ Աքչամն ու Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Օրհան Փամուկը: