Օբաման կրկին օգտագործեց “Մեծ Եղեռն” տերմինը` խուսափելով “ցեղասպանություն” բառեզրից

24 ապրիլի 2010 - 20:32 AMT

PanARMENIAN.Net - ԱՄՆ նախագահ Բարաք Օբաման ավանդական ուղերձով դիմել է ԱՄՆ հայ համայնքին, որտեղ ինչպես և նախորդ տարի օգտագործել է “Մեծ Եղեռն” տերմինը` խոսելով Հայոց ցեղասպանության մասին:

“Հիշատակի այս սգո օրը մենք հիշում ենք 95 տարի առաջ կատարված XX դարի ամենասարսափելի ոճրագործության, պատմության ամենամութ էջի մասին, երբ Օսմանյան կայսրությունում 1,5 մլն հայ սպանվեց: Ես չեմ փոխել իմ կարծիքը 1915 թվականի իրադարձությունների մասին և գտնում եմ, որ պատմությունը փոխել հնարավոր չէ: Այսօր մենք պետք է դասեր քաղենք անցյալից: “Մեծ Եղեռնը” հայ ժողովրդի ամենողբերգական էջն է և մենք պետք է հիշենք դա` չկրկնելու համար անցյալի սխալները:

Ես ողջունում եմ այն թուրքերին, որոնք փրկում էին հայերին 1915 թվականին և նրանց, ով այժմ պատրաստ է երկխոսության: Թուրքիան պետք է հաշտվի իր պատմության հետ: Թուրքերն ու հայերը պետք է միասին ճանաչեն սեփական պատմությունը: Ոչ ոք չի կարող վերադարձնել “Մեծ Եղեռնի” ժամանակ սպանվածներին: Սակայն վերջի 95 տարվա հայ ժողովրդի նվաճումները վկայում են հայերի տաղանթի, տոկունության մասին, ինչը հանդիմանանք է բոլոր նրանց, ով փորձել է ոչնչացնել այդ ժողովրդին: Հայ ժողովրդի տոկուն ոգին վկայում է այն մասին, որ այն հնարավոր չէ կոտրել: Հայերը ստեղծեցին անկախ Հայաստան, որը համաշխարհային հանրության անդամ դարձավ: ԱՄՆ-ում բնակվում են 1915թ. իրադարձությունների ժառանգները, որոնք մեծ ավանդ ունեն Միացյալ Նահանգների բարգավաճման գործում: Այսօր մենք հայերի հետ միասին հիշում ենք 1915 թվականի իրադարձությունները և հույսով նայում ենք դեպի ապագան”,-ասվում է ԱՄՆ նախագահի ուղերձում:

Հայոց ցեղասպանություն

Հայոց ցեղասպանությունը, որն իրագործվել է Օսմանյան կայսրությունում 1915-1923թթ., XX դարի առաջին ցեղասպանությունն էր, որի նախաձեռնողները երիտթուրքերն էին: Ցեղասպանության ժամանակ ոչնչացվեց վեց հայկական վիլայեթների բնակչությունը` մոտ 1,5 մլն հայ: Եվս կես միլիոնը սփռվեց աշխարհով մեկ` սկիզբ դնելով հայկական Սփյուռքին:

Դեռևս Ցեղասպանության իրագործման տարիներին` 1915-23թթ. տերությունները ընդունեցին հայերի կոտորածը դատապարտող բանաձևեր: ԱՄՆ-ն երեք անգամ (1916, 1919, 1920) նմանատիպ բանաձևեր է ընդունել, սակայն դա չկասեցրեց Օսմանյան կայսրության գործողությունները: 1915թ. Ֆրանսիան, Մեծ Բրիտանիան և Ռուսաստանը հանդես եկան համատեղ հռչակագրով` դատապարտելով հայերի բնաջնջումը:

Աշխարհի շատ երկրներ և ազդեցիկ միջազգային կազմակերպություններ ճանաչել և դատապարտել են Հայոց ցեղասպանությունը: Պաշտոնապես առաջինը Հայոց ցեղասպանությունն ընդունել և դատապարտել է Ուրուգվայը 1965թ-ին: Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչել են նաև Եվրոպայի Խորհուրդը, Եվրախորհրդարանը, ՄԱԿ-ի խտրականության կասեցման և փոքրամասնությունների պաշտպանության կանխարգելման ենթահանձնաժողովը, ՄԱԿ-ի ռազմական հանցագործությունների գծով հանձնաժողովը, Եկեղեցիների համաշխարհային խորհուրդը: Հայերի ոչնչացումը պաշտոնապես ցեղասպանություն են ճանաչել Ֆրանսիան, Ավստրիան, Իտալիան, Գերմանիան, Բելգիան, Լյուքսեմբուրգը, Շվեդիան, Նիդերլանդները, Շվեյցարիան, Ռուսաստանը, Լեհաստանը, Լիտվան, Հունաստանը, Սլովակիան, Կիպրոսի Հանրապետությունը, Լիբանանը, Ուրուգվայը, Արգենտինան, Վենեսուելան, Չիլին, Բոլիվիան, Կանադան, Վատիկանը, Բրազիլիան, Լյուքսեմբուրգը, Գերմանիան, Պարագվայը, Սիրիան և ԱՄՆ-ի 45 նահանգ:

Բելգիայում և Շվեդիայում Հայոց ցեղասպանության ժխտման համար քրեական պատասխանատվություն է սահմանված (45 հազար եվրո տուգանքից մինչև 1 տարվա ազատազրկում): 2006թ. հոկտեմբերի 12-ին Ֆրանսիայի խորհրդարանն օրինագիծ ընդունեց, որի համաձայն Հայոց ցեղասպանության ժխտումը կքրեականացվի, ինչպես Հոլոքոսթը:

Ժամանակակից Թուրքիան ժխտում է Հայոց ցեղասպանության պատմական փաստը և վարում է այդ փաստի ժխտման ներքին և արտաքին քաղաքականություն: Թուրքական պետության գործողությունները ներկայացվում են որպես «բռնագաղթ»` հայերի անվտանգությունն ապահովելու նպատակով: Հայոց ցեղասպանության ճանաչման անհրաժեշտության մասին խոսում են միայն առանձին թուրք մտավորականներ, որոնց թվում են պատմաբան Թաներ Աքչամն ու Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Օրհան Փամուկը: