3 սեպտեմբերի 2012 - 20:52 AMT
ՀՈԴՎԱԾ
ԵՄ բարոյական անկման սկիզբը եվ համաեվրոպական ճգնաժամը
Հունգարիայի կողմից իրականացված եվրոպական արժեքներին ու արժեհամակարգին անհարիր գործարքը հայ ժողովրդի մոտ հերթական անգամ առաջացրեց խաբված լինելու զգացողություն
Եվրագոտու ֆինանսական անկայուն վիճակը և Հունգարիայում տնտեսական խնդիրների ահագնացող ալիքը հանգեցրեցին վերջինիս կողմից Ադրբեջանի հետ եվրոպական արժեքներին անհարիր գործարքի կնքման: Սակայն հարկ է նշել, որ ծագած խնդրի պատճառները բավականին խորն են: Այս ամենն արդյունք է ԵՄ ընդլայնման քաղաքականության, մասնավորապես նրա հինգերորդ ալիքի, երբ 2004թ. ԵՄ-ը, ելնելով զուտ քաղաքական նկատառումներից, իր կազմը համալրեց միանգամից 10 անդամով, որոնք մի շարք առումներով չէին համապատասխանում ԵՄ անդամակցության համար սահմանված կոպենհագենյան չափանիշներին:

Այս ամենի հետևանքներից մեկն եղավ Հունաստանի շուրջ ծագած խնդիրները, երբ երկրի արտաքին պետական պարտքը հատեց ՀՆԱ-ի 140%, և ԵՄ-ը համաեվրոպական գործազրկության բարձր ցուցանիշի պայմաններում ստիպված էր եվրագոտին փրկելու համար ֆինանսական օգնություն ցուցաբերել վերջինիս: Նմանատիպ իրավիճակ էր սկսվել նաև Հունգարիայում դեռևս 2008թ. ֆինանսատնտեսական ճգնաժամի ժամանակ, սակայն ի շնորհիվ Եվրամիության և Արժույթի միջազգային հիմնադրամի ֆինանսական աջակցության վերջինիս հաջողվեց խուսափել դեֆոլտից: Հունգարիան նորից կանգնեց ֆինանսական լուրջ խնդիրների առջև 2011թ. վերջին և նորից օգնության ակնկալիքով դիմեց Եվրամիությանն ու Արժույթի միջազգային հիմնադրամին: Միևնույն ժամանակ հարկ է նշել, որ ինչպես Հունաստանում, այնպես էլ Հունգարիայում նկատվում է ՀՆԱ-ի նկատմամբ բյուջեի դեֆիցիտի բարձր ցուցանիշ (եթե Հունաստանում այն աննախադեպ բարձր էր և կազմել էր 12,7%, ապա Հունգարիայում այն դեռևս 6% է, ինչը նույնպես սահմանված նորմայից բավականին բարձր է): Եվրամիությունն, ինչպես նաև Արժույթի միջազգային հիմնադրամը՝ առաջ քաշելով մի շարք նախապայմաններ երկրում կատարված բարեփոխումների հետ կապված, անընդհատ ձգձգում է տրանշի տրամադրումը, ինչն էլ ամենայն հավանականությամբ առիթ է հանդիսացել Հունգարիայի համար դիմել օգնության հայթհայթման այլ աղբյուրների:

Կարելի է ենթադրել, որ հուլիսի սկզբին Հունգարիայի վարչապետ Վիկտոր Օրբանի Բաքու կատարած պաշտոնական այցի ժամանակ ադրբեջանական կողմն իր համաձայնությունն է տվել ձեռք բերել Հունգարիայի կառավարության կողմից բաց թողած 3 մլրդ. եվրոյի պետական պարտատոմսերը՝ուղղված բյուջեի դեֆիցիտի կրճատմանը, ինչի դիմաց և պահանջել է Սաֆարովի հանձնումը Ադրբեջանին:

Այսպիսով, Հունգարիայի կողմից իրականացված տնտեսապես միգուցե արդարացված, սակայն բարոյական առումով եվրոպական արժեքներին ու արժեհամակարգին անհարիր գործարքը հայ ժողովրդի մոտ հերթական անգամ առաջացրեց խաբված լինելու զգացողություն: Միևնույն ժամանակ սեփական ուժերին ապավինել չսովորած և սեփական դիվանագիտական պարտությունը չընդունեղ Հայաստանի Հանրապետությունն այսօր Եվրամիության, այդ թվում նաև Մինսկի խմբի անդամ հանդիսացող երկրների պաշտոնական արձագանքին է սպասում: Միաժամանակ նշենք, որ ոչ մի սփոփիչ արձագանք Եվրամիությունից պետք չէ ակնկալել: Լինելու դեպքում էլ այն կկրի զուտ ֆորմալ բնույթ, քանի որ ստեղծված տնտեսական իրավիճակի պարագայում Հունգարիան կարող էր դեֆոլտ հայտարարել՝ բավականին լուրջ խնդիրներ ստեղծելով Եվրամիության, մասնավորապես ողջ եվրագուտու երկրների համար: Այսպիսով ադրբեջանական կողմի այսպես կոչված «օգնությունը» Հունգարիային մի որոշ ժամանակ Եվրամիությանը կստիպի հետաձգել ֆինանսական օգնության տրամադրելու շուրջ Հունգարիայի հետ վարվող բանակցությունները և իր ուշադրությունը սևեռել Իսպանիայի, Հունաստանի, ԵՄ այլ երկրների վրա:

Ինչ վերաբերվում է հարցի զուտ բարոյական կողմին, այն, որ Հունգարիայի իշխանությունները քաջատեղյակ լինելով Հայաստանի հորդորներին և մարդասպանին արդարացնելու Ադրբեջանի մտադրություններին, վերջինիս հանձնում են ադրբեջանական կողմին, լուրջ մտավախություն է առաջացնում Եվրոպական Միությունում տիրող տնտեսական ճգնաժամը բարոյական ճգնաժամի վերածվելու վերաբերյալ:

Կարինե Խոջայան, քաղաքական գիտությունների թեկնածու