Արցախի Ազգային ժողովի նախագահի պարտականությունները կատարող Գագիկ Բաղունցը հայտարարություն է տարածել՝ ողջունելով Միջազգային քրեական դատարանի առաջին գլխավոր դատախազ Լուիս Մորենո Օկամպոյի կողմից մեկնարկած տեղեկատվական արշավը, որը կազմակերպվում է ՄԱԿ-ի Կլիմայի փոփոխության մասին շրջանակային կոնվենցիայի կողմերի կոնֆերանսի 29-րդ նստաշրջանին («COP29») ընդառաջ։ Արշավի նպատակն է բարձրաձայնել հյուրընկալող երկրի՝ Ադրբեջանի կողմից մարդու իրավունքների համակարգային և կոպիտ խախտումները և միավորելու համահայկական ու միջազգային ջանքերը Ադրբեջանի կողմից անօրինաբար պահվող հայ պատանդների անհապաղ ազատ արձակման համար։

Կոչ է արվում աշխարհասփյուռ հայությանը և Արցախի բարեկամներին գործուն աջակցություն ցուցաբերել մեկնարկած արշավին։

«2023 թվականի սեպտեմբերին, Ադրբեջանի կողմից իրականացված ցեղասպանությունից և Արցախի ամբողջական հայաթափումից հետո, Բաքվում նման հեղինակավոր միջոցառում կազմակերպելու միջազգային հանրության (ներառյալ՝ Հայաստանի) համաձայնությունը՝ առանց այդ պետության գործած հանցագործությունների համար պատասխանատվության և դրանց հետևանքների վերացման օրակարգի հստակ ձևակերպման, լրացուցիչ հիմք է ստեղծում Ադրբեջանի հետագա ագրեսիվ և անպատիժ վարքագծի համար։

2020 թվականի սեպտեմբերից ի վեր, Ադրբեջանի կողմից Արցախի նկատմամբ սանձազերծված ցեղասպանական ագրեսիաների հետևանքով ոչ միայն Արցախի ողջ ժողովուրդը բռնի տեղահանվեց, այլև՝ բազմաթիվ հայեր ապօրինաբար պահվում են Բաքվում։ Նրանք ենթարկվում են խոշտանգումների ու ապօրինի դատավարության՝ առանց տարրական իրավունքների պաշտպանության։ Այս պատանդների, ներառյալ՝ Արցախի ութ առաջնորդների անհապաղ հայրենադարձությունը Ադրբեջանի միջազգային պարտավորությունն է։ Խուսափումը այդ պարտավորությունից պետք է հանգեցնի համապատասխան հետևանքների։

Համաշխարհային այս կարևոր միջոցառմանն ընդառաջ, միջազգային հանրության կողմից Ադրբեջանի նկատմամբ վարվող քաղաքականության անկյունաքարային հարցերից պետք է դառնա նաև Արցախի ժողովրդի անվտանգ և արժանապատիվ հավաքական վերադարձի հարցը։ Նախքան այդ, հրատապ ուշադրության կարիք ունի նաև Արցախի ժողովրդի հոգևոր-մշակութային ժառանգության և հանրային ու մասնավոր սեփականության պահպանության հարցը՝ հատկապես դրանց զանգվածային ոչնչացման դեպքերի համատեքստում:

Հատկանշական է, որ նշված դրույթները հստակորեն ամրագրված են ՄԱԿ-ի Արդարադատության միջազգային դատարանի 2023 թվականի նոյեմբերի 17-ի հրամանում, ինչպես նաև առանձին պետությունների և միջազգային կազմակերպությունների հայտարարություններում։

Հաշվի առնելով վերոգրյալը և գիտակցելով, որ այս թեմաները պետք է լինեն առաջնահերթորեն Հայաստանի Հանրապետության արտաքին քաղաքական օրակարգում՝ կոչ ենք անում աշխարհասփյուռ հայությանը և Արցախի բարեկամներին գործուն աջակցություն ցուցաբերել մեկնարկած արշավին։ Խնդրում ենք կիրառել հասանելի բոլոր գործիքները արշավի սահմանված նպատակների իրագործման համար։ Վստահ ենք, որ համատեղ ջանքերով կարող ենք հասնել արդարության և ապահովել մեր ժողովրդի իրավունքների պաշտպանությունը»,–ասվում է հայտարարության մեջ։

Միջազգային քրեական դատարանի նախկին գլխավոր դատախազ Լուիս Մորենո Օկամպոն աշխարհի հայերին կոչ է արել մեդիա արշավ սկսել նոյեմբերին Բաքվում կայանալիք ՄԱԿ-ի կլիմայի փոփոխության 29-րդ համաժողովի՝ COP 29–ի դեմ` Ադրբեջանում պահվող հայ գերիներին ազատ արձակելու պահանջով։ ՄՔԴ նախկին գլխավոր դատախազը շեշտել է, որ Ադրբեջանը ցեղասպանություն է իրականացրել Լեռնային Ղարաբաղում։

Պաշտոնական տվյալներով` Ադրբեջանում 23 հայ գերի է պահվում, որոնցից 17-ը գերեվարվել են 2023 թվականի ագրեսիայի հետևանքով։ Բաքվի դատարանը 5 ամսով երկարացրել է Արցախի նախկին պետնախարար, բարերար Ռուբեն Վարդանյանի, Արցախ ռազմաքաղաքական ղեկավարության ներկայացուցիչներ Արայիկ Հարությունյանի, Բակո Սահակյանի, Արկադի Ղուկասյանի, Դավիթ Բաբայանի, Դավիթ Իշխանյանի, Դավիթ Մանուկյանի ե Լեոն Մնացականյանի ապօրինի կալանքի ժամկետը։ Նրանք բոլորը ձերբակալվել են 2023-ի սեպտեմբերի վերջին՝ Արցախից ՀՀ անցնելու ժամանակ, երբ ԱՀ-ն հայաթափվեց Ադրբեջանի ագրեսիայի հետևանքով։