Միջազգային bne Intellinews պարբերականն անդրադարձել է Բաքվում անցկացվող ապօրինի դատավարություններին՝ ներկայացնելով մարդու իրավունքների և միջազգային քրեական իրավունքի ոլորտի մասնագետ, պրոֆեսոր Իրեն Վիկտորիա Մասիմինոյի և Ռուբեն Վարդանյանի որդու՝ Դավիթ Վարդանյանի գնահատականները:

«Ռուբեն Վարդանյանի և մյուսների դեմ առաջադրված մեղադրանքները զուտ քաղաքական են: Հայերի, հատկապես արցախահայերի նկատմամբ հետապնդումների ընդհանուր համատեքստում այդ մեղադրանքները հիմնված են միայն քաղաքական դրդապատճառների վրա։ Դրանք հորինված են Ադրբեջանի կողմից»,- ասել է իրավաբան, մարդու իրավունքների և միջազգային քրեական իրավունքի ոլորտի մասնագետ, պրոֆեսոր Իրեն Վիկտորիա Մասիմինոն, հայտնում է Panorama.am-ը։

Մասիմինոն այն չորս իրավաբաններից է, որոնք Կալիֆոռնիայում գործող «Ճշմարտության և արդարության կենտրոնի» անունից դիմել են Ադրբեջանի վիզա ստանալու համար՝ դատավարություններին ներկա գտնվելու նպատակով։ Սակայն մինչ այժմ նրանք որևէ պատասխան չեն ստացել Բաքվից, և մասնագետի կարծիքով, դա, ամենայն հավանականությամբ, այլևս նշանակություն չունի։ Մասիմինոն ընդգծել է, որ դատավարությունից արդարություն ակնկալելն անիմաստ է, քանի որ դրա ելքը նախօրոք կանխորոշված է. «զրո» հնարավորությամբ որևէ արդար դատավճիռ կայացվի։

«Ես հակված եմ հաճախ մեջբերելու Ադրբեջանի վերաբերյալ Freedom House-ի զեկույցը: Այդ երկիրը 100 միավորից յոթն է հավաքել: Դա բացարձակապես անազատ երկիր է, և Freedom House-ի վերջին զեկույցում դրա հիմնական պատճառներից են հենց Արցախի շրջափակումը և հայերի հետապնդումները։ Այսպիսով, սրանք ցուցադրական դատավարություններ են: Դրանք բացարձակապես անարդար են և հիմնված են քաղաքական մեղադրանքների վրա»,- ասել է Մասիմինոն։

Հոդվածում նշվում է, որ շրջափակման պայմաններում Ղարաբաղի ժողովրդի ամենահայտնի հանրային ներկայացուցիչը Ռուբեն Վարդանյանն է։ Նա բազմիցս հանդես է եկել միջազգային մամուլում՝ բարձրաձայնելով Լեռնային Ղարաբաղում ստեղծված հումանիտար ճգնաժամի մասին, ինչը, ըստ հոդվածագրի, Բաքվի դժգոհության հիմնական պատճառն է։ Նրա որդու՝ Դավիթ Վարդանյանի կարծիքով, այդ քարոզչությունը հենց այն գործոնն է, որ Ադրբեջանին ստիպել է Վարդանյանին առանձնահատուկ թիրախավորել։

«Կարծում եմ, որ այն ուշադրության մակարդակը, որ հայրս կենտրոնացրել է Լեռնային Ղարաբաղի վրա այն բանից հետո, երբ որոշեց այնտեղ ապրել, չէր մտնում Ադրբեջանի գործողությունների պլանի մեջ։ Նրանք հույս ունեին, որ կամաց-կամաց այն կդարձնեն ապրելու համար անհնարին վայր և մարդկանց աստիճանաբար դուրս կքշեն, այսպես ասենք՝ մի տեսակ «հանգիստ էթնիկ զտում» կիրականացնեն, որը ոչ էլ կնկատի աշխարհը: Ուստի, շատ ակնհայտ է, որ նրանք դժգոհ էին այն ուշադրությունից, որն այժմ առկա է այնտեղ կատարվող անարդարությունների նկատմամբ», - ասել է Դավիթ Վարդանյանը։

«Ի վերջո, Բաքուն ստացավ Ռուբենին անմիջականորեն պատժելու իր հնարավորությունը․ մի հնարավորություն, որից ակնհայտորեն հաճույք է ստանում Ադրբեջանի կառավարությունը: Ռուբենի և նրա 15 հայրենակիցների դեմ նման ցուցադրական դատավարություններ անցկացնելով՝ Ադրբեջանը հույս ունի պրկելու իր մկանները և վախեցնելու ինչպես իր հարևաններին՝ Հայաստանին, այնպես էլ իր սեփական քաղաքացիներին: Ադրբեջանի համար սա ավար է․ նրանք վերջապես ունեն Արցախի իշխանության ղեկավարներին, որոնք այսքան ժամանակ պայքարել են ինքնորոշման համար»,- նկատել է Մասիմինոն։

Պարբերականի համաձայն՝ չնայած այս դատավարություններում բացակայում է արդարադատության որևէ տարր, միջազգային հանրության արձագանքն այս հարցում գրեթե աննկատ է մնում։ Բացառությամբ ԵԽԽՎ բանաձևի, որն Ադրբեջանին կոչ է անում ազատ արձակել Ղարաբաղի հայ ղեկավարներին և Բաքվի կողմից պահվող հայ ռազմագերիներին, արևմտյան երկրների կողմից արձագանքները չնչին են եղել, եթե առհասարակ այդպիսիք եղել են։

«Միջազգային հանրության կողմից այս դատավարությունների նկատմամբ ուշադրության բացակայությունն ինձ ապշեցնում է: Դրան նպաստում են և՛ «խավիարային դիվանագիտությունը», և՛ Ադրբեջանի էներգետիկ ռեսուրսները՝ նավթն ու գազը։ Նրանք ամուր կապեր ունեն եվրոպական շատ երկրների հետ, և սա նաև հակամարտություն է, որը 2020 թվականից ի վեր շատ ավելի քիչ ուշադրության է արժանացել, քան մյուս հակամարտությունները: Ես չեմ հասկանում, թե ինչու են լրատվամիջոցներն այդքան քիչ ուշադրություն դարձրել հատկապես շրջափակմանը: Մի ամբողջ ժողովրդի ինն ամիս շրջափակում են, և ոչ մեկն ուշադրություն չի դարձնում»,-ասել է Մասիմինոն։

Միջազգային լուրջ ճնշումների բացակայության պայմաններում ակնհայտ է, որ Ադրբեջանը շարունակելու է իր ցուցադրական դատավարությունները։ Մասիմինոն ընդգծում է, որ այս պայմաններում արևմտյան երկրները պետք է ավելի գործուն քայլեր ձեռնարկեն։

«Խնդիրի մասին խոսելուց բացի, [արևմտյան երկրները] պետք է սկսեն վերանայել իրենց տնտեսական հարաբերություններն այս ավտորիտար ռեժիմի հետ: Անպատժելիության մակարդակը, որն Ադրբեջանը վայելում է, շատ, շատ բարձր է։ Ուստի, պատժամիջոցները տարբերակներից մեկը կլինեին, միգուցե որոշ տնտեսական կապերի խզում լիներ, որպեսզի ստիպեն ռեժիմին ազատ արձակել այս բանտարկյալներին՝ և՛ ռազմագերիներին, և՛ նախկին առաջնորդներին», - ասել է Մասիմինոն։

Դավիթ Վարդանյանը ևս ընդգծել է, որ Ադրբեջանն ամբողջությամբ փակել է դատավարությունը արտաքին աշխարհի համար։

«Նրանք հիմա նույնիսկ սպառնում են զրկել փաստաբանին, որին մենք մեծ դժվարությամբ ենք գտել, որ պաշտպանի հորս շահերը: Նրանք մերժել են փաստաբանի բոլոր միջնորդությունները՝ դատավարությունը երկարաձգելու, ինտերնետ հասանելիություն ստանալու, այն ամենը, ինչը կարող էր թույլ տալ նրան պատշաճ կերպով նախապատրաստվելու։ Նրանք լիովին անտեսում են թե միջազգային իրավունքը, թե նույնիսկ սեփական օրենքները: Մեզ մնում է միայն փորձել այս կեղծ դատավարությունը հնարավորինս տեսանելի դարձնել հանրության համար»,–ասել է նա։

ՎարչապետՆիկոլ Փաշինյանը հայտարարել է, որ Բաքվի բանտում պահվող Արցախի նախկին ռազմաքաղաքական ղեկավարներին հոգեմետ նյութեր են տալիս: Նա հավելել է, որ այդ մասին կան հետախուզական տվյալներ և որ նպատակը էսկալացիա հրահրելն է։ Բաքուն ժխտում է այդ մեղադրանքները։