Շինծու գործերով Բաքվի բանտում պահվող Արցախի նախկին պետնախարար Ռուբեն Վարդանյանի միջազգային փաստաբան, հայտնի իրավապաշտպան Ջարեդ Գենսերը հայտարարել է, որ հայ>b> գերիների ազատության հարցը պետք է լինի նախապայման, որպեսզի խաղաղության պայմանագիրն արժանանա ԱՄՆ վարչակազմի աջակցությանը։ Նա այդ մասին ասել է CNA գործակալության հրապարակած հոդվածում։

Միջազգային հեղինակավոր իրավապաշտպանը կոչ է անում ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի վարչակազմին կատարել իր նախընտրական խոստումը և հայ քրիստոնյաների անունից միջամտել, քանի որ վերջերս բանակցված խաղաղության համաձայնագիրը սպառնում է ռազմագերիներին թողնել անօգնական վիճակում:

«Մեր պահանջը վարչակազմին սկզբից ևեթ շատ հստակ է եղել. հայ քրիստոնյա ռազմագերիների ազատ արձակումը պետք է լինի [խաղաղության պայմանագրի] առաջխաղացման նախապայման. դա եղել է վարչակազմի դիրքորոշումը», – CNA-ին ասել է Գենսերը:

Նա նշել է, որ թեև այս ամսվա սկզբին Հայաստանն ու Ադրբեջանը հայտարարել են խաղաղության պայմանագրի կետերի շուրջ համաձայնության հասնելու մասին, փաստաթուղթը դեռևս չի ստորագրվել, չնայած որ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն արտահայտել է իր պատրաստակամությունը այն ստորագրելու։

Գենսերը նշել է, որ Բաքվի բանտում պահվող Ռուբեն Վարդանյանին, որը Հայ առաքելական եկեղեցու հետևորդ է, արգելել են ունենալ Աստվածաշունչ, ինչը, նրա ձևակերպմամբ, «միայն ամրապնդում է այն, որ նրա և Լեռնային Ղարաբաղի այլ առաջնորդների հալածանքը բացառապես այն պատճառով չէ, որ նրանք եղել են այսպես կոչված «անկախացող հանրապետության» ներկայացուցիչներ, այլ պայմանավորված է նաև նրանց քրիստոնյա լինելու հանգամանքով»:

«Մենք նաև տեսել ենք էթնիկ զտումից հետո հայկական եկեղեցիների և հայկական ժառանգության այլ հուշարձանների հիմնահատակ ավերումը», – ավելացրել է Գենսերը:

Վարդանյանին առաջադրվել է 42 առանձին մեղադրանք։ Նրա գործը քննվում է ռազմական տրիբունալում, թեև նա երբեք չի եղել զինծառայող։ Բանտարկումից հետո Վարդանյանը երկու անգամ հացադուլ է իրականացրել. ըստ Գենսերի՝ վերջին ակցիան շարունակվել է 23 օր, որի ընթացքում նա կորցրել է մոտ 14 ֆունտ։

Գենսերը նշել է, որ Վարդանյանի պաշտպանության գործընթացը ներառում է ոչ միայն նրա ազատման հարցը, այլև բոլոր հայ գերիների, Արցախի փախստականների իրավունքները և տարածաշրջանում կայուն խաղաղություն հաստատելու անհրաժեշտությունը։

«Երբ դու ներկայացնում ես բարձր հեղինակություն ունեցող քաղբանտարկյալի, քո աշխատանքը չի վերաբերում բացառապես նրան: Իրականում այստեղ խոսքը հարցերի ավելի լայն շրջանակին նայելու և դրանց լուծման համար ջանքեր գործադրելու մասին է»,–ասել է փաստաբանը։

Իրավապաշտպանը ընդգծել է, որ Դոնալդ Թրամփը, նախընտրական շրջանում, խոստացել է պաշտպանել հալածանքների ենթարկված հայ քրիստոնյաներին՝ Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած իրադարձությունները բնութագրելով որպես «էթնիկ զտում»։ Գենսերը նշել է, որ «նոր վարչակազմի համար առաջնահերթ խնդիր է» գերիների ազատ արձակումը։

«Մեզ ասվել է, որ նրանց ազատությունը պետք է լինի նախապայման, որպեսզի նախագահ Թրամփը վերջնական աջակցություն հայտնի խաղաղության պայմանագրին։

Կարծում եմ` դա իսկապես կարևոր զարգացում է, քանի որ մեր ամենամեծ մտավախությունն այն էր, որ եթե խաղաղության գործընթացը շարունակվի՝ առանց հաշվի առնելու Լեռնային Ղարաբաղի կամ հայ քրիստոնյա գերիների հարցի լուծումը, ապա դժբախտաբար, դա կարող է հանգեցնել այդ բանտարկյալների զոհաբերմանը՝ որպես այդ համաձայնության մի մաս»,–ասել է Գենսերը։

Նրա կարծիքով՝ ներկայիս խաղաղության տեքստում չկան հստակ մեխանիզմներ, որոնք անդրադառնում են գերիների կամ Արցախի ապագայի հարցերին, սակայն նա վստահ է, որ Թրամփի վարչակազմը դեռ կարող է ազդեցություն ունենալ այդ ուղղությամբ։ Չնայած նա չի հստակեցրել, թե ինչ կոնկրետ մեթոդներ են նպատակահարմար կիրառել Ադրբեջանի ղեկավարի նկատմամբ, հստակ ընդգծել է՝ Թրամփի թիմը պետք է «ցնցի» Ալիևին, որին բնութագրել է որպես բռնապետ։

«Ի վերջո, բռնապետերը քաղբանտարկյալներին ազատ են արձակում միայն այն ժամանակ, երբ ստիպված են դա անել: Նրանք երբեք դա չեն անում մեծահոգությունից կամ մարդասիրական մղումներից ելնելով: Դա տեղի է ունենում միայն այն ժամանակ, երբ բռնապետը տեսնում է, որ քաղբանտարկյալին կամ քաղբանտարկյալներին կալանքի տակ պահելն իր վրա ավելի թանկ է նստում, քան ազատ արձակելը»,–նշել է Գենսերը։

Պետդեպարտամենտը, պատասխանելով CNA-ի հարցմանը, ընդգծել է. «Մենք շարունակում ենք մոտիկից հետևել իրավիճակին տարածաշրջանում մեր դեսպանատների միջոցով: Բոլոր կալանավորված անձանց իրավունքները պետք է հարգվեն, և եթե նրանց քրեական մեղադրանք է առաջադրվել, նրանց պետք է տրամադրվեն արդար դատավարության բոլոր երաշխիքները»:

Գենսերը փաստել է, որ կայուն խաղաղություն հնարավոր չէ, եթե խաղաղության համաձայնագիրը չընդգրկի բոլոր առանցքային հարցերի լիարժեք քննարկումն ու կարգավորումը։

«Խաղաղության պայմանագիրը, որը չլուծված է թողնում Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի ապագան և հայ քրիստոնյա գերիների ազատ արձակումը, ապագա բռնկումների, տարաձայնությունների և նույնիսկ հնարավոր պատերազմի բաղադրատոմս է», – ասել է նա։